Derbyn ymddiheuriadau am absenoldeb gan Aelodau.

Y Cynghorwyr Paul Davies a Melanie Evans.

Dywedodd y Cynghorydd Norah Clarke y byddai angen iddi adael y cyfarfod yn gynnar.

Derbyn datganiadau o ddiddordeb personol a rhagfarnol (os o gwbl) gan Aelodau / Swyddogion yn unol â darpariaethau'r Cod Ymddygiad Aelodau a fabwysiadwyd gan y Cyngor o 1 Medi 2008.

Gwnaeth y Cynghorydd Ian Williams ddatgan buddiant personol fel aelod o Gyngor Tref Pen-y-bont ar Ogwr a llywodraethwr Ysgol Gynradd Oldcastle ac Ysgol Gyfun Brynteg.

Gwahoddwyr:

Cynghorydd Huw David - Arweinydd y Cyngor

Cynghorydd Jane Gebbie – Dirprwy Arweinydd ac Aelod Cabinet dros Wasanaethau Cymdeithasol ac Iechyd

Cynghorydd Hywel Williams – Aelod Cabinet dros Gyllid, Adnoddau a Chyfreithiol - y Cynghorydd

Cynghorydd John Spanswick - Aelod Cabinet dros y Newid yn yr Hinsawdd a’r Amgylchedd - y Cynghorydd

Cynghorydd Jon-Paul Blundell - Aelod Cabinet dros Addysg - y Cynghorydd

Cynghorydd Neelo Farr – Aelod Cabinet dros Ddiogelwch Cymunedol a Lles

Cynghorydd Rhys Goode – Aelod Cabinet dros Dai, Cynllunio ac Adfywio

Mark Shephard - Prif Weithredwr

Carys Lord - Pennaeth Cyllid, Perfformiad a Newid

Janine Nightingale - Cyfarwyddwr Corfforaethol, Cymunedau

Cyflwynodd y Prif Weithredwr yr adroddiad, a'i ddiben oedd diweddaru'r Pwyllgor ar y sefyllfa bresennol gyda'r Gyfarwyddiaeth Cymunedau o ran cyllideb ac adnoddau a pherfformiad yn y dyfodol.

Diolchodd y Cadeirydd i’r Prif Weithredwr a thrafododd yr Aelodau’r canlynol gyda’r gwahoddedigion:

·       Lefel swyddi gwag yr Awdurdod o gymharu â chyfraddau awdurdodau eraill, y ffyrdd arloesol o symud rhai swyddi gwag ymlaen yn cael eu harchwilio, a'r ailstrwythuro sy'n cael ei wneud yn yr adran gynllunio.

·       Lefel y cyllid ar gyfer Carbon Sero Net 2030 a chost gwaith y gyfarwyddiaeth tuag ato, gan ystyried y cyhoeddiad diweddar gan Lywodraeth y DU o ran arafu’r gwaith hwn.

·       O ran cwestiwn a oedd unrhyw feincnodi wedi'i gwblhau o ran y gyllideb y pen o'r boblogaeth yn yr Awdurdod o’i chymharu ag awdurdodau eraill o faint tebyg yn Ne Cymru, nododd y swyddogion y byddai darn o waith drwy Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) yn darparu gwybodaeth feincnodi ar draws awdurdodau dethol yng Nghymru ledled rhai gwasanaethau.

·       A allai'r Awdurdod ymchwilio i ffyrdd o fuddsoddi arian i gynhyrchu refeniw y gellid ei fuddsoddi yn ôl yn y gwasanaethau a ddarperir.

·       Disgwyliad uchel y gwasanaethau rheng flaen a ddarperir i gymunedau gan y gyfarwyddiaeth, gan gynnwys cyfrifoldebau statudol, edrych i'r dyfodol, archwilio gwahanol ffyrdd o weithredu, a'r hyn y gellid ei gyflawni yn unol â'r adnoddau a'r gyllideb o fewn y gyfarwyddiaeth mewn model gweithredu seiliedig ar dargedau newydd.

·       Edrych ar berthynas newydd a gwahanol gyda chynghorau tref a chymuned, a oedd yn cael ei nodi yn y Fforwm Cynghorau Tref a Chymuned ac y gellid ei rannu gyda'r Pwyllgor. 

Dywedodd y Cadeirydd nad oedd unrhyw gwestiynau pellach i'r gwahoddedigion, diolchodd i'r gwahoddedigion am fod yn bresennol, a dywedodd y gallent adael y cyfarfod.

PENDERFYNWYD:          Yn dilyn ystyriaeth fanwl a thrafodaethau ag Aelodau’r Cabinet a swyddogion, gwnaeth y Pwyllgor yr argymhellion a ganlyn:

1.     Dylid sicrhau bod yr adroddiad Diweddariad ar Sefyllfa a Heriau'r Gyfarwyddiaeth Cymunedau ar gael i holl Aelodau'r Pwyllgor. 

2. Croesawodd y Pwyllgor y cynnig o gynllun dros y pum mlynedd nesaf i ddatblygu model gweithredu seiliedig ar dargedau (TOM) newydd, fel yr eglurwyd gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau, ar sail yr hyn y gall y Gyfarwyddiaeth Cymunedau ei gyflawni yn unol â'i hadnoddau a'i chyllideb. Edrych ar yr holl wasanaethau a ddarperir ganddynt, cyfrifoldebau statudol, a disgwyliadau'r cymunedau.  Argymhellodd y Pwyllgor, ar yr adeg briodol pan fydd drafft y model gweithredu seiliedig ar dargedau ar gael, ei fod yn cael ei ychwanegu at y Flaenraglen Waith i'w adolygu gan y Pwyllgor.
   
   
3. Bod y Fforwm Cynghorau Tref a Chymuned yn ystyried y model presennol o weithio mewn partneriaeth rhwng yr Awdurdod Lleol a’r cynghorau tref a chymuned lleol ac archwilio opsiynau ar gyfer gwell cyfathrebu, mwy o gydweithio, ac a all yr Awdurdod gynorthwyo cynghorau tref a chymuned i arwain rhai darpariaethau gwasanaeth. Gofynnodd yr Aelodau i ganlyniad y drafodaeth hon gael ei gyflwyno'n ôl i'r Pwyllgor fel adroddiad gwybodaeth.

Trafododd y Pwyllgor y flaenraglen waith amlinellol ddrafft a mynegodd yr Aelodau bryder o ran a fydd gan y Gyfarwyddiaeth Gymunedau ddigon o adnoddau, gan roi sylwadau ar lefel arbedion cyllidebol y gyfarwyddiaeth a wnaed dros y 10 i 12 mlynedd diwethaf, lefel y swyddi gwag heb eu llenwi, ymatebion heb eu gwneud i argymhellion y Pwyllgor Craffu, ceisiadau am wybodaeth, ac oedi cyn bod adroddiadau ar gael. Pwysleisiodd y Pwyllgor nad oedd hyn yn feirniadaeth ar y cyfarwyddwr nac unrhyw staff.

Yn dilyn trafodaethau manwl, gwnaeth y Pwyllgor yr argymhellion a ganlyn:

1.     Trafododd y Pwyllgor y Gyfarwyddiaeth Cymunedau yn gweithredu gyda dyraniad cyllideb o £31 miliwn yn y flwyddyn ariannol 2023/2024, sy'n cynrychioli 9% o gyllideb yr awdurdod. Ystyriwyd a oedd unrhyw feincnodi wedi'i wneud o ran cyllideb y pen o'r boblogaeth yn yr awdurdod ar gyfer cymunedau o'i chymharu â rhai awdurdodau eraill yn Ne Cymru o faint tebyg. Dywedodd y Prif Weithredwr fod darn o waith wedi'i gomisiynu drwy Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) ac mae’n bwriadu ei rannu yng nghyfarfod nesaf Panel Ymchwil a Gwerthuso’r Gyllideb (BREP).

PENDERFYNWYD:    Bod y Pwyllgor yn cymeradwyo’r Blaenraglen Waith yn Atodiad A,

                                 yn amodol ar yr uchod, yn nodi’r Daflen

                                 Weithredu Monitro Argymhellion yn Atodiad B, ac yn nodi                    

                                 y byddai’r Flaenraglen Waith, y Daflen Weithredu Monitro Argymhellion

                                 ac unrhyw ddiweddariadau gan y Pwyllgor

                              yn cael eu hadrodd i gyfarfod nesaf y Pwyllgor Trosolwg a Chraffu Corfforaethol.

I ystyried unrhyw eitemau o fusnes y, oherwydd amgylchiadau arbennig y cadeirydd o'r farn y dylid eu hystyried yn y cyfarfod fel mater o frys yn unol â Rhan 4 (pharagraff 4) o'r Rheolau Trefn y Cyngor yn y Cyfansoddiad.

Dim.