Cyflwynodd y Pennaeth Cyllid dros dro adroddiad I’r Cabinet. Pwrpas yr adroddiad oedd rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Cabinet am sefyllfa ariannol refeniw y Cyngor ar 30 Medi 2019.

Fel cefndir, cadarnhaodd fod y Cyngor, ar 20 Chwefror 2019, wedi cymeradwyo cyllideb refeniw net o £270.809 m ar gyfer 2019-20, a bod rhagamcanion y gyllideb yn cael eu hadolygu'n rheolaidd a'u hadrodd i'r Cabinet bob chwarter.

Dangosodd hefyd baragraff 4 o'r adroddiad oedd yn dangos crynodeb o sefyllfa ariannol y Cyngor ar 30 Medi 2019, a adlewyrchai gyllideb refeniw net y cyngor a'r alldro rhagamcanol ar gyfer 2019-20 yn Nhabl 1 yn y rhan hon o'r adroddiad.

Mae'r sefyllfa gyffredinol a ragwelir ar 30 Medi 2019 yn dangos tanwariant net o £575k, sy'n cynnwys £659 o wariant net ar gyfarwyddiaethau a £4,808,000 o danwariant net ar gyllidebau corfforaethol, wedi'i wrthbwyso gan neilltuadau net o £ 3.574 m ar gyfer cronfeydd wrth gefn a glustnodwyd.

Aeth y Pennaeth Cyllid dros dro ymlaen, drwy gadarnhau mai'r prif reswm dros y tanwariant o £3.8 m ar ' Cyllidebau Corfforaethol Eraill ' yw bod Llywodraeth Cymru yn rhoi gwybod i awdurdodau lleol am arian grant ychwanegol a fydd ar gael yn ystod 2019-20 i dalu am gostau uwch pensiynau athrawon, pensiynau'r gwasanaeth tân a chodiadau cyflog athrawon, a ariannwyd yn llawn yn wreiddiol drwy'r MTFS. Nodwyd dadansoddiad manwl o'r gwariant mwy sylweddol a ragwelwyd yn adran 4.3 yr adroddiad.

Yna, roedd paragraff 4.2 o'r adroddiad yn amlinellu gwybodaeth mewn perthynas â monitro cynigion i leihau'r gyllideb a pharagraff 4.2.2 yn cynnwys tabl 2 sy'n manylu ar ostyngiadau eithriadol yn y gyllideb yn ystod y flwyddyn flaenorol. Roedd hyn yn adlewyrchu'r gostyngiad o £2.342m sy'n ddyledus, mae £1.795m yn debygol o gael ei gyflawni yn ystod 2019-20, gan adael diffyg o £547,000. Roedd paragraff 4.2.3 o’r adroddiad yn rhestru'r cynigion nad ydyn nhw’n debygol o gael eu cyflawni o ran lleihau’r diffyg mewn rhai meysydd.

Amlygodd Tabl 3 o’r adroddiad y broses o fonitro gostyngiadau yng nghyllideb 2019-20 lle nodwyd fod cyfanswm y gostyngiadau cyllidebol gofynnol yn £7.621m, gyda £6.492 yn debygol o gael eu cyflawni, gan adael diffyg o £1.129m.

Nododd Atodiad 2 swm rhagamcan yr arbediad yn erbyn y cynigion yn fanwl a chamau i'w cymryd gan y Gyfarwyddiaeth i liniaru'r diffyg.

Atodwyd crynodeb o'r sefyllfa ariannol ar gyfer pob prif faes gwasanaeth yn Atodiad 3 o'r adroddiad a darparwyd sylwadau ar yr amrywiannau mwyaf sylweddol fesul Cyfarwyddiaeth yn adrannau nesaf yr adroddiad. Rhoddwyd rhywfaint o naratif pellach ar gyllidebau eraill o fewn y Cyngor. Roedd Tabl 4, ym mharagraff 4.4.2 o’r adroddiad, yn rhoi manylion am gronfeydd wrth gefn a glustnodwyd yn ystod Chwarter 2, a oedd yn cyfateb i £3.574m.

Dywedodd y Dirprwy Arweinydd fod heriau sylweddol o'n blaenau, er gwaethaf yr arbedion lefel yr oedd yn ofynnol i'r Cyngor eu gwneud hyd yma o ganlyniad i galedi. Roedd peth dibyniaeth hefyd wedi'i roi ar swyddi gwag i staff er mwyn rheoli lefelau'r arbedion a oedd yn ofynnol o dan y MTFS. I'r perwyl hwn, nodwyd fod nifer o swyddi gwag ym maes iechyd a diogelwch o fewn y Gyfarwyddiaeth Addysg a gofynnwyd a oedd hyn yn cyfaddawdu'r Awdurdod mewn unrhyw ffordd.

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Addysg a Chymorth i Deuluoedd y bu'n anodd recriwtio'n allanol yn y maes uchod, er bod yr adran wedi cynyddu o un Swyddog arbenigol i dri, gan gynnwys Rheolwr dros dro. Roedd yr adran yn bwriadu hyfforddi staff yn fewnol i lenwi unrhyw angen  yma.

Dywedodd Pennaeth Gweithrediadau - Gwasanaethau Cymunedol fod rhywfaint o welliant wedi'i wneud hefyd o ran trefniadau cytundebol gyda Chyngor Castell-nedd Port Talbot wedi’i chytuno i wella'r pris presennol drwy fynd â'r cyfleuster yn ôl yn fewnol i’r Sir o 1 Hydref 2019.

Daeth yr arweinydd â'r drafodaeth i ben, drwy nodi bod gorwario o ran darparu Cludiant i Ddysgwyr ADY a'r rhai sy'n cael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg.

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol – Addysg a Chymorth i Deuluoedd fod hyn o ganlyniad i'r ffaith y bu'n rhaid cael cerbydau pwrpasol ychwanegol ar gyfer ADY er mwyn bodloni lefel y galw a oedd yn fwy na'r disgwyl a bod sefyllfa debyg yn berthnasol ar gyfer y nifer a dderbynnir ar gyfer dysgwyr cyfrwng Cymraeg a'r rhai sy'n cael eu cludo/eu casglu o  ganolfannau adnoddau dysgu.

PENDERFYNWYD:  

Bod y Cabinet yn nodi y refeniw a ragwelir ar gyfer 2019-20.