I ystyried unrhyw eitemau o fusnes y, oherwydd amgylchiadau arbennig y cadeirydd o'r farn y dylid eu hystyried yn y cyfarfod fel mater o frys yn unol â Rhan 4 (pharagraff 4) o'r Rheolau Trefn y Cyngor yn y Cyfansoddiad.
Cofnodion:
Derbyniodd y Maer y cwestiwn canlynol fel eitem frys, yn unol â Rhan 4 (paragraff 4) o Reolau Gweithdrefn y Cyngor yn y Cyfansoddiad.
Cwestiwn gan y Cynghorydd MC Voisey i’r Arweinydd
A wnaiff yr Arweinydd amlinellu'r trafodaethau y mae wedi'u cael gyda'r Prif Weinidog a swyddogion eraill Llywodraeth Cymru cyn cyhoeddi'r ‘cyfnod atal byr'. Pa dystiolaeth a ddarparwyd iddo i sicrhau mai dyma'r unig ffordd angenrheidiol o weithredu ac a yw'n ei gefnogi?"
Ymateb
Cyfarfu holl Arweinwyr awdurdodau lleol Cymru â'r Prif Weinidog ar 15 Hydref 2020, ynghylch y cynnig uchod. Yn yr un modd, cyfarfu pob Arweinydd â'r Gweinidog Llywodraeth Leol ar 16 a 18 Hydref. Yna, cyflwynodd swyddogion Llywodraeth Cymru, fel y gwnaethant yn gyhoeddus, achos cymhellol yn seiliedig ar wybodaeth wyddonol a meddygol a gynhyrchwyd gan y Prif Swyddog Gwyddonol a Phrif Swyddog Meddygol yng Nghymru ac yn dilyn cynnal Grwpiau Cynghori Arbenigol Covid-19 a ystyriodd y wybodaeth hon. Gwnaethpwyd y penderfyniad i gyflwyno cyfnod atal byr wedyn, oherwydd y cynnydd mewn achosion o’r coronafeirws ledled Cymru, a gadarnhaodd yn ei dro fod derbyniadau i'r ysbyty yn codi ac y byddent yn parhau i godi yn y dyfodol agos, pe na bai camau'n cael eu cymryd. Pe na bai camau wedi'u cymryd, yna byddai bywydau pellach wedi'u colli, ynghyd â risg y byddai'r GIG yng Nghymru yn cael ei lethu gan gynnydd yn nifer y derbyniadau i'r ysbyty o ganlyniad i fwy o achosion covid-19. Gwnaethpwyd yr achos hwn i holl Arweinwyr awdurdodau lleol Cymru a chadarnhaodd yr Arweinydd nad oedd wedi clywed set arall o fesurau'n cael eu cynnig, gan gynnwys gan wrthblaid, i'r un a awgrymwyd gan y Prif Weinidog. Roedd angen y cam gweithredu hwn er mwyn atal cynnydd a lledaeniad achosion Covid-19 yn ein cymunedau yng Nghymru. Mae ein Tîm Rheoli Gwib, gr?p amlasiantaeth ar gyfer rhanbarth Cwm Taf Morgannwg, sy'n cynnwys awdurdodau lleol Pen-y-bont ar Ogwr, Merthyr a Rhondda Cynon Taf, wedi cytuno â'r argymhelliad a wnaed gan Lywodraeth Cymru, sef bod angen gweithredu ar frys ar hyn o bryd, er mwyn atal ton y feirws er mwyn sicrhau cyn lleied o golli bywydau o ganlyniad i'r pandemig.
Cwestiwn atodol gan y Cynghorydd MC Voisey
Bydd gan y clo cenedlaethol y perygl o niweidio lles economaidd ac iechyd mwy o bobl nag effeithiau posibl Covid-19. Deallaf fod pob un o'r 22 arweinydd Awdurdod Lleol wedi gwneud cais i gadw pob ysgol uwchradd ar agor, a bod mwy o gyfyngiadau lleol mewn mannau poeth yn cael eu defnyddio. Yn amlwg, anwybyddwyd eich lleisiau gan y Prif Weinidog. Erbyn hyn mae busnesau fel campfeydd (sydd bellach ar agor yn Lerpwl), sy'n bwysig i les, iechyd corfforol a meddyliol ein dinasyddion, ar gau, heb dystiolaeth bod ganddynt berygl o ledaenu Covid, fel trinwyr gwallt yn yr un modd ac ati. Pan adolygir y pythefnos o gyfyngiadau, beth fyddwch chi fel Arweinydd yn ei wneud i gefnogi lleisiau’r bobl a'r busnesau nas clywir yr ydych yn eu cynrychioli, er mwyn sicrhau eu bod yn cael gwrandawiad teg.
Ymateb
Dywedodd yr Arweinydd ei fod yn siomedig nad oedd y Cynghorydd wedi gofyn cwestiwn tebyg yn y briff cyn y Cyngor heddiw, pan oedd arbenigwyr fel yr Athro Nnoaham ac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn bresennol yno.
Ychwanegodd ei fod yn rhannu'r pryderon yngl?n â'r effaith y byddai'r 'cyfnod atal byr' yn ei chael ar fusnesau. Fodd bynnag, roedd yr Arweinydd yn falch o nodi bod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi ymrwymiad ariannol ychwanegol o £200m i fusnesau Cymru, sef y pecyn cymorth mwyaf a gyflwynwyd hyd yma ledled y DU, yn ôl yr hyn a gredai, ac yn llawer mwy nag a addawyd gan Lywodraeth y DU, h.y. £65m ar gyfer Manceinion Fwyaf. Cydnabu, fodd bynnag, fod angen sicrhau bod y cymorth yn gynhwysfawr o hyd ac i'r perwyl hwn, roedd awdurdodau lleol yn parhau i weithio gyda Llywodraeth Cymru ynghylch manylion manylach y cyllid hwn. Perygl mwy na'r hyn y cyfeirir ato yn y cwestiwn atodol fyddai pe na bai Llywodraeth Cymru wedi gweithredu'n awr drwy'r cyfnod atal byr, byddai cyfyngiadau llymach a hyd yn oed hirach yn wynebu'r cyhoedd yng Nghymru, mae'n debyg, ac o bosibl byddai'r rhain wedi'u hymestyn dros gyfnod y Nadolig. Byddai hyn yn cael effaith fwy niweidiol fyth o ran yr economi a busnesau ledled Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr. Teimlai y dylai Aelodau gydnabod bod unrhyw benderfyniadau a wnaed mewn perthynas â chyfyngiadau oherwydd y pandemig, yn anodd iawn eu gwneud a byddai'r rhain i gyd, i raddau amrywiol, yn arwain at effaith negyddol ar y cyhoedd a'r economi mewn ardaloedd lleol a/neu yng Nghymru gyfan. Teimlai mai'r peth pwysicaf oedd bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru weithredu pan wnaeth er mwyn atal llif y feirws a oedd yn cynyddu ym mhob rhan o Gymru ac yn berygl i fywyd.
Ail gwestiwn atodol gan y Cynghorydd S Baldwin
A allai'r Arweinyddion gadarnhau, drwy gydol y trafodaethau manwl a gafodd Arweinwyr awdurdodau lleol Cymru gyda'r Prif Weinidog yngl?n â’r cyfnod atal byr, yr hyn a gynigiwyd gan grwpiau gwrthblaid yng Nghymru, gan gynnwys yn y Senedd, fel ffordd amgen o weithredu i hyn yn wyneb achosion cynyddol Covid-19 a'r ap olrhain methiannus.
Ymateb
Atebodd yr Arweinydd nad oedd yn ymwybodol o unrhyw gynigion amgen a gyflwynwyd fel dewis amgen i'r cyfnod atal byr, gan grwpiau gwleidyddol ar wahân i Lafur, er ei fod yn ymwybodol bod Plaid Cymru yn cefnogi penderfyniad Llywodraeth Cymru i gyflwyno hyn, ynghyd â rhai Arweinwyr/Aelodau Annibynnol eraill ledled Cymru. Fodd bynnag, ailadroddodd yr Arweinydd fod angen rhoi'r pecynnau cymorth cywir ar waith o hyd a bod awdurdodau lleol yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru ar hyn o bryd er mwyn ceisio dod i gytundeb ar y ffordd orau o gyflawni hyn.