Rhoddodd y Rheolwr Gr?p Gwasanaethau Cynllunio a Datblygu drosolwg o'r broses mabwysiadu priffyrdd ym Mhen-y-bont ar Ogwr ac amlinellu'r gwahanol gamau sy'n gysylltiedig â mabwysiadu ffyrdd, y materion a'r problemau ynghyd â'r potensial i wella'r system yn lleol ac yn genedlaethol.

Hysbysodd y Fforwm mai'r Cyngor sy'n gyfrifol am oruchwylio'r prosesau i sicrhau bod priffyrdd newydd yn cael eu mabwysiadu ac addasu priffyrdd presennol a adeiladwyd gan ddatblygwr, a elwir yn gyffredin yn waith priffyrdd Cytundeb Adran 38 ac Adran 278.  Gall yr awdurdod priffyrdd lleol 'fabwysiadu' ffordd ond nid oes proses gyfreithiol i orfodi datblygwyr i geisio cael eu mabwysiadu.  Dim ond os caiff ei hadeiladu i safonau penodol y bydd y Cyngor yn mabwysiadu ffordd newydd a gall hefyd fabwysiadu ffordd sy'n bodoli eisoes ond wrth wneud hynny mae'n ymgymryd â'r rhwymedigaeth cynnal a chadw barhaus.  Mae'r broses fabwysiadu fel arfer yn dechrau ar gam cynllunio cyn ymgeisio pan fydd datblygwr yn cynnal trafodaeth gyda'r awdurdod cynllunio lleol a'r awdurdod priffyrdd ynghylch datblygiad newydd - nodir gofynion cynllunio a phriffyrdd.  Amlinellodd y problemau gyda'r broses bresennol ac atebion posibl.

Hysbysodd y Fforwm fod y Gweinidog Addysg a Thrafnidiaeth wedi sefydlu Tasglu Ffyrdd heb ei neilltuo i edrych ar y materion yng Nghymru ac

wrth wneud hynny nodi graddau'r ffyrdd heb eu dadwneud a'r hyn y gellid ei wneud

i wella'r sefyllfa.  O ganlyniad, cytunwyd ar Ganllaw Arfer Da ynghyd â defnyddio set o Safonau Cyffredin cyffredin.  Ar ôl ei weithredu, ystyrir bod y dull hwn yn lleihau'n sylweddol y siawns y bydd unrhyw 'ffordd heb ei dadwneud' bellach yn cael ei chreu. Mae gwaith wedi mynd rhagddo hefyd i sefydlu cronfa ddata i ddarparu cofnod cynhwysfawr o'r holl ffyrdd heb eu dadwneud yng Nghymru, a ddefnyddiwyd i ddarparu cwantwm ffyrdd heb eu dadwneud.  Dywedodd fod adroddiad terfynol wedi'i gyhoeddi ym mis Medi 2020 i adeiladu ar y gwaith cychwynnol a mynd i'r afael â'r argymhellion sy'n deillio o'r adroddiad cychwynnol.  Tynnodd sylw at yr argymhellion sy'n deillio o'r adroddiad.

Dywedodd aelod o'r Fforwm fod ffyrdd heb eu dadwneud yn achosi problemau mawr i drigolion mewn llawer o gymunedau yn y cymoedd a gofynnodd a allai'r Cyngor godi'r mater hwn.  Dywedodd yr Arweinydd mai dyma un o'r meysydd sy'n cael ei ystyried gan y Tasglu i sefydlu maint y broblem.  Dywedodd Rheolwr y Gr?p, y Gwasanaethau Cynllunio a Datblygu wrth y Fforwm fod hyn yn broblem ledled Cymru mewn ardaloedd gwledig a threfol ac os nad oes perchennog cofrestredig, y trigolion sy'n ysgwyddo'r baich. Byddai baich ariannol sylweddol ar y Cyngor i fabwysiadu ffyrdd nad ydynt wedi'u mabwysiadu a heb unrhyw adnoddau i wneud hynny. 

Gofynnodd aelod o'r Fforwm a fyddai'r Cyngor yn ystyried dull gweithredu gan Gyngor Tref neu Gymuned pe bai'n gallu codi ffordd i safon y gellir ei mabwysiadu neu wneud cyfraniad rhannol.  Dywedodd yr Arweinydd y gallai'r Cyngor ystyried dull gweithredu o'r fath ac mae'r Cyngor yn agored i weithio gyda Chynghorau Tref a Chymuned.  Dywedodd Rheolwr y Gr?p Gwasanaethau Cynllunio a Datblygu wrth y Fforwm nad oedd gan y Cyngor adnoddau i fabwysiadu ffyrdd ac nad oes rhaglen ar gyfer mabwysiadu, ond gallai Cyngor Tref a Chymuned gefnogi mabwysiadu ffordd.   

PENDERFYNWYD:

1. Bod Fforwm y Cynghorau Cymuned a Thref wedi nodi'r adroddiad.

2. Bod adroddiad pellach ar gynnydd yn cael ei gyflwyno i'r Fforwm unwaith y bydd argymhellion Tasglu Ffyrdd Sydd Heb Eu Mabwysiadu Llywodraeth Cymru ar gael ac a oes adnoddau ar gael gan Lywodraeth Cymru i gefnogi rhaglen ar gyfer mabwysiadu ffyrdd. Os bydd adnoddau ar gael, rhoddir ystyriaeth i weithio gyda Chynghorau Cymuned a Thref i wella ffyrdd at safon fabwysiadadwy.