Cyflwynwyd adroddiad gan y Prif Swyddog Dros Dro – Cyllid, Perfformiad a Newid, er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Cabinet am ymateb Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr i Ganllawiau Cam 2 Digartrefedd Llywodraeth Cymru.

Fel rhan o ymateb Covid 19, roedd disgwyl i bob awdurdod lleol sicrhau nad oedd unrhyw unigolyn yn ddigartref ar y stryd a'i fod yn cael llety dros dro addas. Diffiniwyd bod gan lety dros dro addas gyfleusterau en-suite a, lle y bo'n bosibl, fynediad i'w cegin eu hunain. Ar gyfer Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, roedd hyn yn golygu ail-bwrpasu ei lety dros dro presennol a'i safleoedd sy'n tan-feddiannu er mwyn sicrhau ei fod yn bodloni'r gofynion hynny cyn belled ag y bo modd; lleihau'r niferoedd mewn arwynebedd llawr; sicrhau ystafelloedd gwely yn y gwestai lleol a oedd wedi aros ar agor; defnyddio Air BNB; prynu pedwar pod digartref; darparu dodrefn pecyn gwastad, microdonnau ac oergelloedd bach lle bo angen; a darparu prydau cludfwyd i'r rhai sydd heb fynediad i gegin. Mae diogelwch 24 awr hefyd wedi'i ddarparu ar gyfer gwestai.

Yn unol â Chanllawiau Llywodraeth Cymru, mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr wedi darparu ar gyfer niferoedd sylweddol uwch mewn llety dros dro. Rhwng mis Mawrth a mis Tachwedd 2020, darparwyd llety dros dro i 587 o aelwydydd.

Dywedodd y Prif Swyddog Dros Dro – Cyllid, Perfformiad a Newid, fod Llywodraeth Cymru, ar 3 Mehefin 2020, wedi cyhoeddi Canllawiau Cam 2, a oedd yn ei gwneud yn glir y bydd llety parhaol yn cael ei ddarparu i'r unigolion hynny sy'n cael eu lletya dros dro, ac nad oes neb yn dychwelyd i ddigartrefedd. Cymerwyd dull Ailgartrefu Cyflym i helpu i gyflawni hyn. Yna, darparwyd cyllid ar gyfer hyn drwy Lywodraeth Cymru, ond hyd yma dim ond hyd at ddiwedd mis Mawrth 2021 yr oedd cyllid o'r fath ar gael.

Ar hyn o bryd roedd gan Gyngor Pen-y-bont ar Ogwr tua 125 o aelwydydd yn cael cymorth mewn llety dros dro.

Parhaodd y Prif Swyddog Dros Dro – Cyllid, Perfformiad a Newid, drwy hysbysu'r Aelodau, fod Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, ar 30 Mehefin 2020, wedi cyflwyno cais am gyllid a Chynllun Cam 2 i Lywodraeth Cymru. Roedd y cais yn cynnwys ceisiadau am gyllid ar gyfer 7 prosiect cyfalaf ac 8 prosiect refeniw. Cysylltwyd â darparwyr a Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig partner a chanolbwyntiodd y ceisiadau ar y meysydd allweddol, fel y nodir ym mharagraff 4.2 o'r adroddiad.

Mae angen caniatâd cynllunio ar dri o'r prosiectau cyfalaf ac felly roeddent yn mynd drwy'r broses ymgeisio. Ar ôl eu cyflawni, byddai'r prosiectau cyfalaf yn darparu hyd at 34 uned o lety. Bydd y rhain yn cynyddu stoc tai cymdeithasol Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr a hefyd yn caniatáu ar gyfer mwy o unedau llety dros dro. Bydd y prosiectau refeniw yn galluogi mwy o becynnau cymorth i'r rhai sy'n ddigartref.

Yn dilyn cytundeb rhwng Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr a phartneriaid RSL, cytunwyd ar RRP ac mae wedi bod yn weithredol ers mis Mehefin 2020.  Mae'r Protocol yn esbonio'r cyd-destun y mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr bellach yn gweithio ynddo ac yn amlinellu proses weithredol newydd sy'n cael ei dilyn, er mwyn ateb y galw cynyddol sydd mewn llety dros dro ar hyn o bryd, megis gwestai a llety Gwely a Brecwast.

Eglurodd y Prif Swyddog Dros Dro – Cyllid, Perfformiad a Newid ymhellach, fod 70 o aelwydydd hyd yma wedi cael eu hailgartrefu drwy'r Cynllun Taliadau Gwledig, gyda 21 arall yn aros i gael eu symud i'r amlwg. Heb y broses hon mae'n debygol y byddai'r niferoedd mewn llety dros dro yn uwch na'r 125 o aelwydydd presennol ar hyn o bryd.  

Dywedodd yr Aelod Cabinet – Lles a Chenedlaethau'r Dyfodol, ei bod yn falch o weld y gefnogaeth a gynigiwyd i'r digartref yn ein cymdeithas gan Lywodraeth Cymru, yn enwedig ers ac yng ngoleuni'r pandemig. Diolchodd hefyd i staff Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr a'r RSL am ystyried anghenion pobl a oedd yn ddigartref ym Mhen-y-bont ar Ogwr a darparu cymorth ar ffurf y prosiectau a gynigiwyd fel y nodir yn yr adroddiad.

Roedd yr Aelod Cabinet – Gwasanaethau Cymdeithasol a Chymorth Cynnar, hefyd yn Aelod Ward ar gyfer ward Morfa a oedd yn cwmpasu'r rhan fwyaf o dref Pen-y-bont ar Ogwr, yn gwybod yn uniongyrchol faint o bobl ddigartref a phobl sy'n cysgu ar y stryd oedd yn y lleoliad hwn. Croesawodd hefyd y gwahanol lefelau o gymorth o'r neilltu o ddarparu llety i bobl ar y strydoedd yn unig, er enghraifft, cymorth ar gyfer camddefnyddio sylweddau, ac ati. Gofynnodd sut yr oedd Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr wedi cymharu ag awdurdodau lleol eraill yng Nghymru o ran lefel y cyllid yr oedd wedi'i gael, o ganlyniad i gyflwyno cais am rywfaint o'r cyllid yr oedd Llywodraeth Cymru wedi'i ddarparu.

Dywedodd y Prif Swyddog Dros Dro – Cyllid, Perfformiad a Newid fod Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr wedi bod yn llwyddiannus yma o'i gymharu ag awdurdodau cyfagos eraill.

Ymhelaethodd Pennaeth y Gwasanaethau Partneriaeth ar hyn, drwy gadarnhau bod Pen-y-bont ar Ogwr wedi derbyn gwerth £2.2m o gyllid gan Lywodraeth Cymru a bod Tîm Amlddisgyblaethol wedi'i sefydlu gan gynnwys partneriaid Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, er mwyn cyflawni'r prosiectau a gynigiwyd yn yr adroddiad.

Mewn ymateb i gwestiwn pellach gan yr Arweinydd, ychwanegodd y byddai'r Tîm hwn yn rhoi cymorth symudol i gyn-unigolion digartref, ar ôl iddynt sicrhau llety, er mwyn rhoi cymorth parhaus iddynt er mwyn iddynt oresgyn byw ar y strydoedd a phroblemau parhaus eraill a allai fod ganddynt fel rhan o'u bywyd, megis camddefnyddio sylweddau, materion iechyd meddwl, dibyniaeth ar alcohol a phroblemau ariannol.

Sicrhawyd yr Arweinydd hefyd gan y Swyddog y bydd aelodau lleol yn cael eu hysbysu yn ystod y cam perthnasol.

PENDERFYNWYD:                                             Bod y Cabinet wedi nodi’r adroddiad ac yn cefnogi:

• Y trefniant cydweithio â Llywodraeth Cymru (LlC) a'r Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig i gynyddu'r unedau llety dros dro ar draws y Fwrdeistref;
• Y gwaith partneriaeth gyda Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig drwy'r Protocol Ailgartrefu Cyflym (RRP) i leihau'r niferoedd sydd mewn llety dros dro.