Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau adroddiad, a'i bwrpas oedd manylu ar y broses o ddatblygu Strategaeth Datgarboneiddio “Pen-y-bont ar Ogwr 2030”. Byddai hyn yn ymateb pellach i Raglen Ymateb i’r Argyfwng Hinsawdd y Cyngor ac yn cyflwyno llwybr i Ben-y-bont Carbon Niwtral (a elwir hefyd yn Net-Sero) erbyn 2030, gan weithio gyda'r Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus, cymunedau a busnes.

Esboniodd bod Llywodraeth Cymru (LlC) wedi datgan Argyfwng Hinsawdd ym mis Ebrill 2019 gan nodi ei blaenoriaethau i fynd i’r afael â newid i Gymru er mwyn magu cydnerthedd. Yn dilyn hyn, mae Llywodraeth Cymru bellach wedi ymrwymo i gyflawni sector cyhoeddus carbon niwtral erbyn 2030. Mae Pen-y-bont ar Ogwr yn cefnogi'r dull hwn ac wedi cynnig ei fabwysiadu yng Nghynllun Corfforaethol CBSPAO 2021-22 wedi'i ddiweddaru.

Y meysydd ffocws ar gyfer datgarboneiddio yw ynni, trafnidiaeth, adeiladau a mannau agored.

Aeth ymlaen trwy nodi bod allyriadau carbon yn fesuradwy yn yr hyn y mae'r Cyngor yn berchen arno ac yn ei brynu i gymunedau, er enghraifft, sut mae ynni'n cael ei brynu a'i ddefnyddio, adeiladau'n cael eu cynhesu a'u pweru, contractau trafnidiaeth neu fflyd yn cael eu prynu. Roedd angen i bob corff cyhoeddus fynd i'r afael â dod yn Garbon Niwtral erbyn 2030, yn seiliedig ar fynd i'r afael â'r allyriadau cwmpas gwahanol, fel y dangosir ym mharagraff 3.5 yr adroddiad.

Parhaodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau trwy nodi, er mwyn cynnig meysydd blaenoriaeth a chanolbwyntio adnoddau, bod angen archwiliad carbon ar CBSPAO i ddeall yn llawn yr ôl troed carbon sy'n ymwneud â phob categori allyriadau o fewn y cwmpas, fel y dangosir ym mharagraff 3.5 (yr adroddiad).

O ran lle'r oedd CBSPAO erbyn hyn, roedd y Cyngor wedi datblygu ei Gynllun Ynni Clyfar yn 2019 gan gynnwys cyfres o brosiectau i fynd i'r afael â gwres datgarboneiddio, a gymeradwyodd y Cabinet ar 19 Chwefror 2019. Roedd hyn yn cynnwys Rhwydweithiau Gwres Rhanbarthol ym Mhen-y-bont ar Ogwr a Chaerau, (mae cynnydd penodol yr rhain yn destun adroddiadau ar wahân i'r Cabinet,) mesuryddion clyfar ac ennill trydaneiddio gwres.

Er mwyn cwrdd â'r amcan carbon niwtral/carbon net-sero erbyn 2030, roedd angen ehangu, cyflymu cynnydd a phrosiectau o fewn y Cynllun Ynni Clyfar a chryfhau’r prosesau sy’n llywodraethu hynny. Mae Tabl 1 yn yr adroddiad, yn nodi'r cynnydd a gyflawnwyd hyd yma o fewn pedwar maes ffocws blaenoriaeth LlC ar gyfer 2030.  

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau, y byddai Bwrdd Rhaglen 2030 newydd ei ail-alinio yn gyfrifol am bob prosiect (a chytuno ar brosiectau ychwanegol), eu cwmpas, eu hyfywedd ac yn goruchwylio'r proffiliau ariannol a risg. Bydd Bwrdd y Rhaglen yn cyfleu buddion y rhaglen i'r gymuned ehangach a hefyd yn egluro rôl y Cyngor ar gyfer pob un yn eglur. 

Daeth yr adroddiad i ben, trwy amlinellu rhai canlyniadau allweddol arfaethedig, ar ffurf nodau ac amcanion y Strategaeth.

Croesawodd yr Aelod Cabinet - Cymunedau yr hyn a oedd yn adroddiad arloesol ac eang ei olwg, gyda rhai targedau heriol wedi'u cynnwys ynddo. Croesawodd y Strategaeth, a fyddai’n cael ei chyflwyno o ganlyniad i gyfarwyddeb gan Lywodraeth Cymru. Byddai uchelgeisiau'r Strategaeth pan gânt eu gwireddu yn cynorthwyo i leihau allyriadau carbon yn ein hadeiladau a'n cyfleusterau, ymhlith eraill. Roedd yn falch o weld y byddai’r Strategaeth hefyd yn cael ei chefnogi gan Gynllun Gweithredu.

Roedd yr Aelod Cabinet - Lles a Chenedlaethau’r Dyfodol yn hapus gyda’r adroddiad, a oedd yn allweddol i gefnogi agenda Amgylcheddol gynyddol gadarn y Cyngor.

Croesawodd yr Arweinydd yr adroddiad a'r targedau ynddo hefyd, a oedd yn heriol ac yn uchelgeisiol.   

PENDERFYNWYD:                                 Bod y Cabinet :-

•           Yn cymeradwyo datblygu strategaeth ddatgarboneiddio a chynllun gweithredu “Pen-y-bont ar Ogwr 2030” drafft ar gyfer ymgynghoriad cyhoeddus yn ystod haf 2021 ac yn nodi y bydd y strategaeth ddrafft hon a'r cynllun gweithredu yn cael eu hadrodd i gyfarfod cabinet yn y dyfodol cyn ymgynghori â'r cyhoedd.

•           Yn cymeradwyo a dirprwyo awdurdod i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol, Cymunedau sy'n ymgysylltu â Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Pen-y-bont ar Ogwr ar strategaeth ddatgarboneiddio ddrafft “Pen-y-bont ar Ogwr 2030” a chytuno ar naratif a methodoleg a rennir gyda'r Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus ar gyfer yr agenda datgarboneiddio ar gyfer y Fwrdeistref.

•           Yn cymeradwyo datblygu strwythur Llywodraethu Rhaglen wedi'i ail-alinio a phenodi'r Aelod Cabinet dros Gymunedau yn Gadeirydd Bwrdd Rhaglen 2030 fel y nodir yn adran 4.10 o'r adroddiad.