Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol – Cymunedau adroddiad, a'i ddiben oedd ceisio cymeradwyaeth yr Aelodau i fabwysiadu SPG16 - Cyfleusterau Addysgol a Datblygu Preswyl fel Canllawiau Cynllunio Atodol (CCA) i Gynllun Datblygu Lleol (CDLl) Pen-y-bont ar Ogwr.

Dywedodd y bydd yr Aelodau'n ymwybodol iawn bod gan y Cyngor ddyletswydd i sicrhau bod cyfleusterau addysgol o ansawdd da ar gael i blant a phobl ifanc y Fwrdeistref Sirol. Roedd hwn yn un o amcanion allweddol y Cynllun Corfforaethol a Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol.

Mae datblygu tai newydd yn y Fwrdeistref Sirol yn rhoi mwy o bwysau ar gyfleusterau addysg presennol, eglurodd.

Roedd SPG16 yn arf allweddol i leddfu'r pwysau hwnnw, drwy ddarparu cyngor ac arweiniad mewn amgylchiadau lle y gallai'r Cyngor, yn gyfiawn, geisio cyfraniadau ariannol tuag at ddarparu cyfleusterau addysgol.

I grynhoi, mae'r CCA yn nodi:

•           Cyd-destun a deddfwriaeth y Polisi Cynllunio Cenedlaethol a lleol;

•           Polisi ac arfer y Cyngor ei hun o ran addysg;

•           Nodiadau canllaw sy'n egluro'r amgylchiadau a’r mecanweithiau ar gyfer cyfrifo'r cyfraniadau tebygol;

•           Enghreifftiau o sut y gwneir hyn; a

•           Chanllawiau ar sut y caiff y polisi ei weinyddu.

O ran y sefyllfa bresennol, dywedodd Arweinydd y Tîm Cynllunio Strategol, fod gan y Cyngor SPG16 eisoes, a oedd wedi llwyddo i gynhyrchu miliynau o bunnoedd ar gyfer brosiectau ysgolion. Fodd bynnag, mabwysiadwyd y fersiwn gyfredol yn 2010 ac yn ddiweddar, mae swyddogion wedi canfod nad oedd lefel y cyfraniadau a gynhyrchwyd bellach yn cyd-fynd â chost arferion adeiladu modern. O ganlyniad, ffurfiwyd gweithgor bach, er mwyn cynnal adolygiad ffurfiol a chynhyrchu drafft wedi'i ddiweddaru, ac ar 16 Ionawr 2020, cymeradwyodd aelodau'r Pwyllgor Rheoli Datblygu fersiwn drafft y CCA fel sail ar gyfer ymgynghori â'r cyhoedd.

Cynhaliwyd cyfnod ymgynghori o 6 wythnos rhwng 21 Chwefror a 3 Ebrill 2020, gyda'r ymgynghoriad yn cael ei hysbysebu yn y modd a ddisgrifir ym mharagraff 4.2 o'r adroddiad.

Erbyn diwedd y cyfnod ymgynghori derbyniwyd saith cynrychiolaeth yngl?n â’r CCA drafft. Crynhoir y cynrychiolaethau hyn yn Atodiad 1 i'r adroddiad.

Ar 21 Ionawr 2021, ystyriodd y Pwyllgor Rheoli Datblygu yr holl gynrychiolaethau a chytunodd ar y newidiadau i'w gwneud i'r ddogfen, o ystyried y sylwadau a gafwyd. Mae'r rhain bellach wedi'u hymgorffori fel diwygiadau i'r CCA sydd ynghlwm yn Atodiad 2 (i'r adroddiad).

Byddai'r Aelodau'n nodi o'r pwyntiau bwled ym mharagraff 4.4, fod y gwelliannau arfaethedig wedi'u cyfyngu i bwyntiau cymharol syml yngl?n ag eglurdeb, rhywbeth a oedd yn adlewyrchu faint o waith a oedd yn rhan o'r CCA drafft o'r cychwyn cyntaf. Cydnabu Arweinydd y Tîm Cynllunio Strategol fewnbwn y tîm Moderneiddio Ysgolion a chyfraniadau'r Cynghorydd Amanda Williams, a roddodd gyfraniadau gwerthfawr i'r gwaith o adolygu a chynhyrchu'r CCA drafft a sicrhau bod gan yr Aelodau lais yn y broses.

Yna cwblhaodd Arweinydd y Tîm Cynllunio Strategol yr adroddiad drwy gyfeirio at ei berthynas â Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015.

Roedd yr Aelodau'r Cabinet a gwmpasodd y portffolio hwn yn croesawu’r ffaith bod mwy o ddibyniaeth yn cael ei rhoi ar ddatblygwyr tai newydd o ran ceisio cyfraniad ariannol addas ganddynt ar gyfer darpariaeth addysg, pan fo angen gwneud hynny, o ganlyniad i adeiladu datblygiadau newydd. Roeddent hefyd yn falch o nodi dull trawsgwricwla cynyddol rhwng adrannau Cynllunio ac Addysg y Cyngor, a fyddai'n helpu gyda'r cynigion datblygu ac a fyddai'n cael eu bwydo i mewn i'r Cynllun Datblygu Lleol (CDLl) newydd.

Roedd Aelod yn gobeithio y byddai trafodaethau'n parhau gyda Llywodraeth Cymru yn y dyfodol er mwyn ceisio cyllid ar gyfer darpariaeth addysg, yn enwedig mewn meysydd lle'r oedd lle i ddarparu cynnydd mewn datblygiadau preswyl newydd.

Cyfeiriodd Aelod at gyfraniadau tuag at seilwaith addysgol ac enghraifft y fformiwla ystadegol a ddefnyddiwyd yn hyn o beth fel y cyfeiriwyd ati yng ngwybodaeth ategol yr adroddiad. Fodd bynnag, gofynnodd a oedd hyn yn cynnwys plant iau hefyd a fyddai'n symud ymlaen i addysg gynradd ac yna addysg uwchradd, ac oedd y wybodaeth y mae’r Cyngor yn seilio ei amcanestyniadau arnynt  wedi'i alinio'n ddigonol â darpariaethau addysg yn y dyfodol a'r datblygiadau preswyl newydd y byddent yn eu gwasanaethu, neu a wnaed yr amcanestyniad yn seiliedig ar ‘eiliad mewn amser’ yn unig.

Dywedodd Arweinydd y Tîm Cynllunio Strategol, o ran y CCA, fod ffactorau fel cost cyfleusterau fesul plentyn yn cael eu hystyried a'u diweddaru yn unol â chyngor ac arweiniad Llywodraeth Cymru, yn ogystal ag amcanestyniadau poblogaeth yn y dyfodol mewn lleoliadau, h.y. edrych ar gapasiti mewn ysgolion presennol o gymharu â nifer yr unedau preswyl. Hefyd, ar y cyd â'r uchod, rhagwelwyd poblogaeth ysgol benodol ar gyfer y 3, 4 neu 5 mlynedd nesaf ac ati. Arweiniodd yr holl faterion hyn at sut y cafodd cyfrifiadau cyffredinol eu cyfrifo o gymharu â chynnyrch y disgybl yn y CCA.  

PENDERFYNIAD:                            Fod y Cyngor wedi:

(1)        Mabwysiadu SPG16 – Cyfleusterau Addysgol a Datblygiad Preswyl (Atodiad 2 i'r adroddiad) fel Canllawiau Cynllunio Atodol i Gynllun Datblygu Lleol mabwysiedig Pen-y-bont ar Ogwr.

(2)        Cytuno y dylid cyhoeddi'r CCA, ar ei ffurf fabwysiedig, ar wefan y Cyngor.