Cyflwynwyd adroddiad gan y Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion, ar y cynnig i ymrwymo i Gytundeb Adran 33 diwygiedig newydd Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 gydag Ymddiriedolaeth GIG Cwm Taf Morgannwg, ynghylch darparu Cyfleoedd Iechyd Meddwl Integredig yn ystod y Dydd.

Eglurodd y Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion fod Cytundeb Adran 33 gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr ar gyfer darparu cyfleoedd diwrnod cymunedol integredig wedi bod ar waith ers 1 Hydref 2008. Cafodd ei ddiwygio a'i ymestyn ar sawl achlysur ers hynny a dechreuodd y Cytundeb Adran 33 presennol ar 1 Ebrill 2017 a byddai'n dod i ben ar 31 Mawrth 2021.

Eglurodd Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion fod y gwasanaeth wedi datblygu'n sylweddol yn ystod y 13 mlynedd diwethaf a bod bellach angen diweddaru Cytundeb Adran 33 a sicrhau bod y Cytundeb diwygiedig yn adlewyrchu'r newidiadau a oedd wedi digwydd ac yn adlewyrchu'n ddigonol y sefyllfa bresennol gan gynnwys manylion cyllideb a staffio. Esboniodd fod y gwasanaeth yn cynnig cymorth ymatebol a hygyrch sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn, gan hybu adferiad person o episod o salwch meddwl. Gallai'r cyhoedd gael mynediad i'r gwasanaeth cyngor ac arweiniad heb fod angen atgyfeirio a gweithredodd y gwasanaeth fel pwynt cyswllt ar gyfer sefydliadau ac asiantaethau cymunedol prif ffrwd sydd angen gwybodaeth a chyngor i gefnogi unigolion. Roedd hyn yn cynnwys sefydliadau trydydd sector lleol, cyflogwyr a cholegau lleol.

Amlinellodd y Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion y sefyllfa o ran cyfraddau atgyfeirio a sut yr oedd y gwasanaeth wedi'i ddarparu yn ystod y pandemig. Roedd y gostyngiad yn nifer yr atgyfeiriadau gan feddygon teulu yn sylweddol yn gynnar, ond erbyn hyn roedd y niferoedd wedi dychwelyd fwy neu lai i'r un graddau ag yr oeddent cyn Covid. Roedd y gwasanaeth bellach yn gweithio ar gynllun adfer ac ar dargedu cymorth ar gyfer rhannau penodol o'r boblogaeth. Byddent yn ystyried darparu cymorth cwnsela fel cwnsela profedigaeth i bobl ifanc a chwnsela perthynas deuluol yn ogystal â meysydd eraill. Byddent hefyd yn edrych ar waith a chyrsiau gr?p lles a gwydnwch a rhywfaint o ymgysylltiad cymdeithasol a chefnogaeth a gwaith yn ymwneud â chymorth dyled a chyllid a'r maes hwnnw.      

Eglurodd y Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion fod y Cytundeb Adran 33 diwygiedig yn nodi'r trefniadau ar gyfer gweithredu'r gwasanaeth cyfunol ac yn cael ei reoli fel y nodir yn yr adroddiad. Pe bai'r Cabinet yn cymeradwyo ymrwymo i'r Cytundeb Adran 33 diwygiedig, byddai'n rhedeg am bedair blynedd arall, gyda'r cytundeb yn dod i ben ar 31 Mawrth 2025.   

Dywedodd yr Aelod Cabinet - Gwasanaethau Cymdeithasol a Chymorth Cynnar ei bod yn hapus iawn i symud yr adroddiad. Roedd partneriaeth werthfawr a llwyddiannus iawn gyda'r Bwrdd Iechyd ac roeddent yn gwybod pa mor effeithiol oedd yr adnodd hwn i'r sir. Roedd y gwasanaeth ARC yn llwyddiannus iawn ac yn helpu nifer sylweddol o bobl a byddai angen iddo barhau i helpu mwy o bobl yn ystod y misoedd nesaf wrth i'r gymuned ddod allan o'r pandemig. Roedd gwasanaethau iechyd meddwl wedi cael ergyd ac roedd llawer o bobl wedi cael eu hannog i beidio ag ymweld â'u meddyg teulu oherwydd gallent ei roi o'r neilltu a dim trafferthu pobl ag ef. Sicrhaodd bawb fod materion iechyd meddwl yn cael eu cymryd o ddifrif ac y dylai unigolion a brofodd y rhain geisio peidio ag ofni gofyn am help.

Gofynnodd yr Aelod Cabinet - Gwasanaethau Cymdeithasol a Chymorth Cynnar sut y byddai'r awdurdod yn sylwi ar y bobl sy'n amharod i ddod ymlaen a sut y byddem yn gweithio gyda meddygon teulu mewn grwpiau clwstwr i annog pawb yr oedd angen cymorth arnynt i ddod ymlaen.  Atebodd y Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion, o ran y cynllun adfer yr oeddent wedi bod yn gweithio arno gyda chydweithwyr iechyd, fod rhan ohono'n edrych ar atgyfeiriadau ac o ble y daethant ac y gallai hynny fod gan sefydliadau ac ardaloedd daearyddol. Gallent wedyn weld meysydd nad oeddent yn cael eu targedu a gwneud rhywfaint o waith yn y meysydd hynny. Roedd hyn yn cael ei fapio ar hyn o bryd ac yn rhan o gynllun ar gyfer y 12 mis nesaf. Yr oedd ganddynt fynediad uniongyrchol i wahanol grwpiau fel y gallent weithio ar feysydd yr oedd angen cymorth arnynt neu lle yr oedd angen gwella'r gwasanaeth

Atebodd yr Arweinydd fod hyn yn galonogol iawn i'w glywed ac y byddent yn cadw llygad ar y galw am wasanaethau ac, os oes angen, gellid eu cynyddu i ateb unrhyw alw ychwanegol.

Dywedodd yr Aelod Cabinet - Cymunedau y cydnabyddir bod angen mecanwaith cymorth yn fwy nag erioed erbyn hyn i'r rhai mewn cymdeithas sy’n ei chael hi'n anodd ymdopi, yn enwedig gyda'r cyfyngiadau Covid-19 a osodir ar gymdeithas. Roedd pobl yn teimlo'n bryderus, ac yn methu ymdopi; byddai unigrwydd a'r ffactorau hynny'n unig yn helpu i gynyddu lefelau'r rhai sy'n ystyried hunanladdiad. Byddai hyn yn faich ychwanegol gan fod angen y gwasanaethau hyn ar bobl cyn i'r pandemig ddod i'r amlwg. Byddai'r pandemig yn tynnu sylw at yr angen oherwydd fe sylwai pobl ar y straen anhygoel sydd ar gymdeithas. Croesawodd yr adroddiad ac roedd yn arbennig o hapus nad oedd angen unrhyw atgyfeiriad ac roedd hyn yn dileu'r stigma a allai atal y rhai sy'n chwilio am gymorth. Diolchodd i'r swyddogion am eu gwaith caled a'r gwasanaeth ARC a oedd wedi ac a fyddai'n parhau i ddatblygu ac esblygu.

Atgoffodd yr Arweinydd bobl o'r neges, os oeddent yn drist, yn ddryslyd neu'n ddig, nad oedd yn rhaid iddynt ddelio â hi ar eu pennau eu hunain. Gofynnodd iddynt gysylltu. Mewn argyfwng, roedd cymorth ar gael a byddai'n parhau i fod ar gael 24/7. Manteisiodd ar y cyfle i ddiolch i'r staff a oedd wedi gweithio drwy gydol y pandemig. Nid oeddent erioed wedi bod mor brysur ac roeddent yn helpu pobl â'r amgylchiadau anoddaf ac roedd yn ddiolchgar am yr hyn yr oeddent yn ei wneud dros bobl yn y gymuned.

PENDERFYNWYD            Bod y Cabinet wedi cymeradwyo’r cynnig i adnewyddu Cytundeb Adran 33 o dan Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006, gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg ynghylch darparu cyfleoedd iechyd meddwl integredig yn ystod y dydd.