Adroddodd y Prif Swyddog Dros Dro - Cyllid, Perfformiad a Newid ar y wybodaeth ddiweddaraf am sefyllfa ariannol refeniw'r Cyngor ar 30 Mehefin 2021.  Dywedodd wrth y Cabinet fod y Cyngor, yn ei gyfarfod ar 24 Chwefror 2021, wedi cymeradwyo cyllideb refeniw net o £298.956m ar gyfer 2021-22 a chrynhoi'r gyllideb refeniw net a'r alldro rhagamcanol ar gyfer 2021-22, a ddangosodd droswariant net o £904,000 ar gyfarwyddiaethau ac amcanestyniad ‘break even’ ar gyllidebau'r cyngor cyfan. 

Adroddodd y Prif Swyddog Dros Dro - Cyllid, Perfformiad a Newid fod Llywodraeth Cymru wedi sefydlu cronfa galedi Covid-19, gyda'r Cyngor wedi llwyddo i hawlio £15m mewn gwariant a thros £5.5m mewn hawliadau incwm a gollwyd yn 2020-21.  Dywedodd y bydd y Cyngor yn parhau i    o'r gronfa Caledi yn erbyn y meini prawf a bydd cyfarwyddiaethau cymwys yn parhau i gasglu costau a ysgwyddir o ganlyniad i effaith barhaus pandemig Covid-19.  Darperir diweddariadau i'r Cabinet yn yr adroddiadau monitro cyllideb refeniw chwarterol. 

Dywedodd wrth y Cabinet fod Cronfa Adfer Covid-19 o £1m wedi'i sefydlu gyda'r nod o hybu adferiad nad oedd Llywodraeth Cymru yn debygol o dalu amdano.  Tynnodd sylw at yr honiadau am wariant Covid-19 a wnaed.  Roedd cais pellach am golli incwm yn cael ei wneud i Lywodraeth Cymru am y chwarter cyntaf ar 23 Gorffennaf 2021.  Dywedodd fod y Cyngor, yn ogystal â cholli incwm, hefyd yn debygol o weld gostyngiad yn incwm y Dreth Gyngor.  Gallai gostyngiad o 1% yn y gyfradd gasglu gyfateb i bwysau ychwanegol i'r Cyngor o £1m. 

Adroddodd y Prif Swyddog Dros Dro - Cyllid, Perfformiad a Newid ar sefyllfa'r gostyngiadau cyllidebol a oedd heb eu talu yn y flwyddyn flaenorol, sef bod diffyg o £310,000 ar gyfer 2012-22 a thynnodd sylw at y cynigion nad ydynt yn debygol o gael eu cyflawni o hyd.  Tynnodd sylw at sefyllfa gostyngiadau yn y gyllideb yn 2021-22, a ddangosodd ddiffyg rhagamcanol o £65,000, a'r mwyaf arwyddocaol oedd ail-leoli'r Ganolfan Ailgylchu yn y Gymuned o Tythegston i'r Pîl. 

Cyfeiriodd yr Aelod Cabinet dros Gymunedau at yr hawliadau a oedd ar gadw ac roedd yn ddiolchgar am y cyllid a oedd ar gael i gefnogi digartrefedd ond nododd y gwaith o dapro cyllid.  Holodd pa hawliadau sydd ar stop ac a fyddai'n effeithio ar ddigartrefedd.  Dywedodd y Prif Swyddog Dros Dro - Cyllid, Perfformiad a Newid wrth y Cabinet fod y Cyngor, yn ystod y cyfnod clo, wedi sicrhau bod yr holl bobl ddigartref yn derbyn llety, ond mae gan y Cyngor nifer cynyddol o bobl mewn llety dros dro, gyda 170 i 200 o bobl yr wythnos yn cyflwyno eu hunain yn ddigartref.  Bydd tapro cyllid yn achosi pwysau ar gyllideb y Cyngor, lle nad yw costau'n cael eu hariannu.  Dywedodd yr Arweinydd wrth y Cabinet fod y Cyngor yn gweithio gyda'i bartneriaid ar atebion tai arloesol ac roedd angen cynyddu'r cyflymder, oherwydd y cynnydd mewn digartrefedd.

Cyfeiriodd yr Aelod Cabinet dros Wasanaethau Cymdeithasol a Chymorth Cynnar at y tanwariant niferus a geir yn yr adroddiad, sy'n adlewyrchu diffyg capasiti ac sy'n effaith negyddol ar staff.  Dywedodd y Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddiol wrth y Cabinet nad oedd y tanwariant yn cael ei briodoli i arbedion, ond lle mae swyddi gwag mewn rolau na ellir eu torri.  Mae rheolwyr yn gwneud eu gorau glas ac yn edrych ar arloesedd, gan gynnwys cyfleoedd ar gyfer prentisiaethau a chynllun graddedigion.   

Dywedodd y Dirprwy Arweinydd fod y Cyngor wedi bod yn ddibynnol ar y cyllid a gafodd gan gronfa galedi Llywodraeth Cymru a'i fod yn dal i brofi effaith y pandemig ynghyd â mesurau llymder.  Cwestiynodd y rheswm dros lefel y tanwariant ar y gyllideb dysgu oedolion yn y gymuned.  Soniodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Addysg a Chymorth i Deuluoedd am bwysigrwydd y gwasanaeth dysgu oedolion yn y gymuned, a brofodd anawsterau wrth recriwtio i lenwi swyddi gwag.  Fodd bynnag, oherwydd y pandemig, bu lefelau uwch o gyllid grant a oedd wedi galluogi i gyrsiau gael eu darparu ar-lein.

Dywedodd yr Arweinydd y bydd y Cyngor yn parhau i gyflwyno sylwadau i Lywodraeth Cymru, sydd yn ei thro yn cael ei chyllid gan Lywodraeth y DU oherwydd y pwysau ariannol a wynebir gan y Cyngor ac i sicrhau bod gwasanaethau'n cael eu hariannu'n llawn.

PENDERFYNWYD:           Bod y Cabinet wedi nodi’r sefyllfa refeniw a ragwelwyd ar gyfer 2020-21;