Gofynnodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau am benderfyniad ffurfiol gan y Cabinet i greu, hysbysebu, hysbysu a chadarnhau cynnydd o Orchymyn Prynu Gorfodol (GPG) i gaffael tir, ac i awdurdodi hysbysebu'r bwriad i roi tir sy'n eiddo i'r Cyngor at ddibenion cynllunio i gefnogi Cynllun Adfywio Glannau Porthcawl.

Adroddodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau ar y camau a gymerwyd a'r camau nesaf wrth wneud GPG i gaffael tir i alluogi cyflawni'r prosiect hwn.  Dywedodd fod y Cyngor yn berchen ar dir yn ardal Sandy Bay a Coney Beach, ac yn 2011 ymrwymodd i gytundeb gyda pherchennog tir trydydd parti i farchnata a gwaredu'r holl dir ar y cyd er mwyn galluogi cynllun ehangach Ardal Adfywio Porthcawl i ddod gerbron fel datblygiad defnydd cymysg strategol allweddol.  Cynigiwyd bod gwaredu naill ai i un datblygwr neu i ddatblygwyr lluosog.  Dywedodd fod rhai parseli tir gwag lle mae angen glanhau'r teitl neu sydd ym mherchnogaeth trydydd parti ac y mae angen eu caffael.  Dywedodd fod y Cyngor wedi ceisio caffael y tir trydydd parti drwy gytundebau a negodwyd, lle mae perchnogaeth yn hysbys.  Fodd bynnag, hyd yma, ni fu'n bosibl caffael tir trydydd parti drwy gytundeb ac ystyriwyd y dylai'r Cyngor geisio defnyddio ei bwerau o dan adran 226(1)(a) o Ddeddf Cynllunio Gwlad a Thref 1990 i gaffael tir yn orfodol o fewn y ffin goch yn y cynllun drafft, fel y disgrifir yn y GPG drafft ac am y rhesymau a nodir yn y Datganiad o Resymau drafft.  

Adroddodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau ar gynnig i ddarparu datblygiad defnydd cymysg sy'n cynnwys y cydrannau canlynol yn unol â chynlluniau a pholisïau strategol yr awdurdodau caffael i greu cyswllt cerbydau i'r dwyrain i'r gorllewin; "Parc Griffin" agored mawr newydd;  tua 912 o anheddau ar safleoedd Parc Difyrion Sandy Bay/Coney Beach a mwy na 328 o anheddau ar safle Salt Lake; cyfleoedd hamdden; manwerthu a datblygu masnachol; parciau a mannau agored newydd a gwell, ysgol newydd neu ehangu cyfleusterau addysgol presennol. 

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau wrth y Cabinet mai'r targed presennol ar gyfer cwblhau'r cynllun yw diwedd y 2020au, gyda'r Cyngor yn ceisio caffael y tir erbyn dechrau 2023 fan bellaf.  Y bwriad oedd nodi'r datblygwr neu'r datblygwyr a ffefrir, yn dibynnu a yw un neu ddatblygwyr lluosog yn cael eu dewis drwy farchnata cam cyntaf y safle yn agored yn gynnar i ganol 2022.  Y nod yw sicrhau'r caniatâd cynllunio angenrheidiol ar gyfer y cam cyntaf erbyn diwedd 2023.  Mae'r Cyngor yn bwriadu gwaredu'r tir drwy dendr, unwaith y bydd y broses gaffael wedi'i chwblhau.  Ystyriwyd bod achos cymhellol dros gaffael yn orfodol i sicrhau'r ardaloedd bach hyn o dir sydd eu hangen i ddarparu ailddatblygiad cynhwysfawr cyn datrys yr holl ansicrwydd; ac mae rhagolygon realistig y Cyngor wedyn yn sicrhau'r caniatâd cynllunio angenrheidiol ar gyfer y Cynllun. Er mwyn cyflawni'r Cynllun, ystyriwyd bod angen i'r Cyngor uno'r holl fuddiannau yn y tir sydd i'w gaffael.

Cyfeiriodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau at y categorïau arbennig o dir i'w caffael, ynghyd â'r ffaith bod tir y Cyngor yn cael ei feddiannu.  Cyfeiriodd at y goblygiadau o ran hawliau dynol yn hynny at y dibenion y gwneir gorchymyn prynu gorfodol ar eu cyfer ac mae unrhyw benderfyniad i feddiannu tir yn cyfiawnhau ymyrryd â hawliau dynol y rhai sydd â diddordeb yn y tir yr effeithir arno.

Dywedodd yr Aelod Cabinet dros Addysg ac Adfywio y bydd y bwriad i ailddatblygu'r glannau yn cwmpasu Salt Lake a Sandy Bay, sy'n ymestyn o Fae Rest i Newton.  Cadarnhaodd y bydd yr ymgynghoriad yn cynnwys strategaeth parcio ceir.  Bydd yr ymgynghoriad yn dechrau ar ôl i'r ymgynghoriadau ar gyfer y Cynllun Datblygu Lleol a'r Uwchgynllun ddod i ben.  Dywedodd na fyddai unrhyw ddatblygiad yn digwydd nes y cytunir ar strategaeth parcio ceir a gofynnodd i'r Uwch Syrfëwr Datblygu egluro'r sefyllfa o ran prynu hen barc hamdden y pentref enghreifftiol. 

Eglurodd yr Uwch Syrfëwr Datblygu fod gan bartner y Cyd-fenter brydles o hen barc hamdden y pentref enghreifftiol, gyda'r diddordeb rhydd-ddaliad a ddelir gan ymddiriedolaeth deuluol.  Mae llawer o'r ymddiriedolwyr yn oedrannus ac roedd rhai wedi marw; byddai'r Cyngor yn cael y budd lesddaliad.  Dywedodd y telir iawndal i'r perchnogion yn seiliedig ar brisiad o'r tir gan y prisiwr a benodir gan Weinidogion Cymru. 

Dywedodd yr Arweinydd wrth y Cabinet na fyddai GPG ar ei ben ei hun yn sicrhau datblygiad y safle a byddai angen caniatâd cynllunio, y CDLl a'r Uwchgynllun cyn y gellid gwneud unrhyw ddatblygiad.  Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau fod hyn yn wir a bod y GPG yn newid perchnogaeth y tir ac y byddai angen arolygon manwl, trafnidiaeth a briffiau gwneud lle, cyn proses gynllunio fanwl.

Cwestiynodd Aelodau'r Cabinet gytundeb y perchnogion a chyfrifo'r rhaniad 60/40.  Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau ei fod yn seiliedig ar werth tir yn hytrach nag arwynebedd y tir a bod prisiadau annibynnol wedi'u gwneud, gyda'r trydydd parti wedi anfonebu bob chwarter.  Dywedodd y byddai rhydd-ddaliad hen barc hamdden y pentref enghreifftiol wedyn ym mherchnogaeth y Cyngor yn dilyn y Gorchymyn Prynu Gorfodol.    

Dywedodd yr Arweinydd mai'r camau nesaf yw y gwneir gorchmynion sy'n rhoi cyfle i wrthwynebiadau a fyddai'n cael eu cyfeirio at Weinidogion Cymru i wneud penderfyniad.

PENDERFYNWYD:            Bod y Cabinet wedi:

(1)   Awdurdodi'r Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddiol i wneud Gorchymyn Prynu Gorfodol ar y ffurflen yn Atodiad 1 i'r adroddiad (yn amodol ar unrhyw ddiwygiadau y gall Cyfarwyddwr Corfforaethol y Cyngor eu hawdurdodi) a chyhoeddi Datganiad o Resymau ar y ffurflen yn Atodiad 3 (yn ddarostyngedig i unrhyw ddiwygiadau y gall Cyfarwyddwr Corfforaethol y Cyngor eu hawdurdodi) i gaffael y tir sydd wedi'i ymylu'n goch ar y cynllun atodedig, at ddibenion galluogi datblygiad cynhwysfawr Cynllun Adfywio Glannau Porthcawl.

(2)   Awdurdodi'r Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddiol i wneud cais i Weinidogion Cymru am dystysgrif o dan adran 19 o Ddeddf Caffael Tir 1981 y mae ardal y traeth i'w phrynu er mwyn sicrhau ei bod yn cael ei chadw neu ei gwella

(3)   Awdurdodi'r Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddio i hysbysebu a rhoi hysbysiad o wneud y Gorchymyn Prynu Gorfodol; a chyflwyno'r un peth i Weinidogion Cymru i'w gadarnhau,

(4)   Rhoi awdurdod i'r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddiol a'r rhai y caniateir eu hawdurdodi ganddi i ymateb i unrhyw wrthwynebiadau a dderbyniwyd ac i fwrw ymlaen ag unrhyw ymchwiliad cyhoeddus y gallai Gweinidogion Cymru ddymuno ei gynnull mewn perthynas â gwneud y Gorchymyn Prynu Gorfodol.

(5) Awdurdodi'r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddiol i hysbysebu bwriad y Cyngor i roi'r tir ar gyfer mannau agored fel y dangosir ar y cynllun yn Atodiad 5 yr adroddiad, i ddefnydd at ddibenion cynllunio ac i adrodd yn ôl i'r Cabinet i ystyried unrhyw wrthwynebiadau a gafwyd i'r dyraniadau arfaethedig.