Rhoddodd y Rheolwr Cleient Archwilio adroddiad ar ddatganiad sefyllfa i Aelodau'r Pwyllgor yngl?n â’r cynnydd sy'n cael ei wneud yn erbyn y gwaith archwilio a gynhwysir ac a gymeradwywyd yng Nghynllun Seiliedig ar Risg Archwilio Mewnol 2020-21.

Dywedodd Rheolwr y Cleient Archwilio wrth y Pwyllgor fod y Cynllun Archwilio Mewnol ar gyfer 2021-22 wedi'i gymeradwyo gan y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ar 18 Mehefin 2021, a’i fod yn amlinellu'r aseiniadau sydd i'w cyflawni, a bydd yn cwmpasu digon i alluogi i farn gael ei roi ar ddiwedd 2021-22.  Mae’r cynllun arfaethedig yn parhau i gydnabod risgiau penodol sy'n deillio o COVID-19, argaeledd staff archwilio a gwasanaeth, a’r heriau sy'n deillio o weithio o bell.  Roedd hefyd yn caniatáu hyblygrwydd i ymateb i amgylchiadau newidiol a digwyddiadau posibl, megis ceisiadau am ymatebion i faterion newydd a allai ddod i'r amlwg.

Manylodd y Rheolwr Cleientiaid Archwilio ar gynnydd a statws pob adolygiad hyd at 31 Awst 2021. Roedd 7 eitem o waith wedi'u cwblhau ac roedd 4 archwiliad wedi arwain at roi barn.  Roedd 3 archwiliad arall wedi'u cwblhau a’r adroddiadau drafft wedi’u cyhoeddi, ac roeddent yn disgwyl am adborth gan Adrannau Gwasanaeth.  Roedd cyfanswm o 9 archwiliad yn cael eu cynnal ar hyn o bryd, a 12 arall wedi'u dyrannu i archwilwyr a’r gwaith arnynt i ddechrau cyn bo hir.  Yn seiliedig ar asesiad o gryfderau a gwendidau'r meysydd a archwiliwyd, a hynny drwy brofi effeithiolrwydd yr amgylchedd rheoli mewnol, nododd fod barn archwilio o sicrwydd sylweddol wedi'i rhoi i 2 adolygiad a gwblhawyd, a rhoddwyd barn o sicrwydd rhesymol i'r 2 adolygiad arall a gwblhawyd.  Gwnaed pum argymhelliad â blaenoriaeth ganolig er mwyn gwella amgylchedd rheoli'r meysydd a adolygwyd, a 2 argymhelliad â blaenoriaeth isel. Mae holl argymhellion yn cael eu monitro i sicrhau bod gwelliannau'n cael eu gwneud.

Holodd yr aelod lleyg sawl archwiliad sydd eto i'w dyrannu.  Dywedodd Rheolwr y Cleient Archwilio wrth y Pwyllgor fod archwiliadau wedi'u dyrannu i'r staff mewn swydd a'u bod wedi'u nodi yn yr atodiadau.  Bydd gweddill yr archwiliadau'n cael eu dyrannu wrth i adnoddau staff ddod ar gael. Gellid dyrannu rhai o'r archwiliadau hynny'n allanol yn sgil cwblhad a dyfarniad tendr diweddar am gymorth allanol. 

Holodd yr aelod lleyg am sefyllfa archwiliad WCCIS.  Dywedodd Rheolwr y Cleient Archwilio wrth y Pwyllgor nad oedd yr archwiliad hwn wedi'i ddyrannu eto, ond byddai'n digwydd yn ystod chwarter 4 y flwyddyn ariannol.  Cyfeiriodd yr aelod lleyg at faint o waith sy'n gysylltiedig â TGCh a’r pennawd Archwilio TGCh o fewn y cynllun, a gofynnodd a oedd y dull hwn yn dameidiog braidd, ac a ellid eu cysylltu, ac a oes modd adolygu'r systemau TGCh hynny hefyd.  Dywedodd Rheolwr y Cleient Archwilio fod gan yr Archwiliad Mewnol archwilydd cyfrifiadurol a fyddai'n cynnal archwiliadau o systemau TGCh a nodwyd ac a ddyrannwyd.  Mae'r archwiliad o Refeniw a Budd-daliadau yn llawer ehangach na’r archwiliad o'r system TGCh, a bydd hefyd yn edrych ar reolaethau a risgiau disgwyliedig ar agweddau eraill ar y maes gwasanaeth.    Gofynnodd yr aelod lleyg a ellid grwpio'r archwiliadau hyn gyda'i gilydd yn y cynllun i alluogi'r Pwyllgor i gael gwell dealltwriaeth o ba rai sy'n archwiliadau o systemau TGCh.  Dywedodd Rheolwr y Cleient Archwilio wrth y Pwyllgor fod yr archwiliadau wedi'u grwpio gyda'i gilydd yn y cynllun ar hyn o bryd yn ôl Cyfarwyddiaeth, ond addawodd i ystyried yr awgrym o grwpio archwiliadau systemau TGCh gyda'i gilydd yn y cynllun. 

Cyfeiriodd aelod o'r Pwyllgor at y Cynllun Ariannol ar gyfer Ysgolion, a holodd a roddir awdurdod gan Swyddog Adran 151 pan fydd asedau sydd dros lefel benodol yn cael eu gwaredu, gan fod yr asedau hynny'n perthyn i'r awdurdod, ac a oedd archwiliad o hyn wedi'i gynnal.  Dywedodd Rheolwr y Cleient Archwilio wrth y Pwyllgor na chynhaliwyd archwiliad diweddar ar y maes penodol hwn, ond mae’n bosibl y gellid nodi asedau a'u gwarediad o fewn ysgolion yn y cynllun eleni.  Dywedodd y Dirprwy Bennaeth Cyllid wrth y Pwyllgor, pan fo ased o werth isel, fod yn rhaid i'r ysgol ofyn am gymeradwyaeth gan ei chorff llywodraethu i ddechrau.  Byddai gwaredu asedau hefyd yn ddarostyngedig i delerau ac amodau cyllid grant.           

PENDERFYNIAD:   Nododd y Pwyllgor gynnwys yr adroddiad a'r cynnydd a wnaed yn erbyn Cynllun Seiliedig ar Risg Blynyddol Archwilio Mewnol 2021-22.