Gofynnodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Addysg a Chefnogaeth i Deuluoedd am gymeradwyaeth i gyflwyno mynegiant o ddiddordeb i Lywodraeth Cymru (LlC) mewn perthynas ag ail gyfran y Grant Cyfalaf cyfrwng Cymraeg a gyhoeddwyd yn ddiweddar.

Hysbysodd y Cabinet fod dyletswydd ar awdurdodau lleol i hyrwyddo’r iaith Gymraeg a chefnogi uchelgais Cymraeg 2050 Llywodraeth Cymru. Dywedodd fod yr awdurdod ym mis Tachwedd 2018, wedi sicrhau £2.6m o gyllid Grant Cyfalaf LlC ar gyfer datblygu darpariaeth gofal plant cyfrwng Cymraeg mewn ardaloedd daearyddol strategol ym mwrdeistref y sir, er mwyn cefnogi gweledigaeth 2050. Nodwyd pedair ardal ar gyfer buddsoddiad, ac un ohonynt oedd Porthcawl ac mewn egwyddor roedd y Cabinet wedi cymeradwyo'r datblygiad ar 21 Ionawr 2020 i ddatblygu ysgol Gymraeg 1 ffrwd i wasanaethu ardal Porthcawl fel rhan o fand rhaglen foderneiddio ysgolion yn y dyfodol. Y bwriad yw y byddai'r ddarpariaeth newydd yn cyd-fynd â datblygiad cynllun Adfywio Porthcawl.

Er mwyn hyrwyddo'r Gymraeg a chyflawni ymrwymiad y Cabinet yn y rhan hon o'r fwrdeistref sirol, nododd yr angen am fesur dros dro ar ffurf egin ysgol Gymraeg. Hysbysodd y Cabinet, o safbwynt economaidd, y byddai'n gwneud y defnydd mwyaf effeithlon o gyllid i gydleoli darpariaethau gofal plant ac egin ysgol Gymraeg ar un safle (gan y byddai'r arbedion maint cysylltiedig yn golygu y gellid gwneud arbedion sylweddol o gymharu â ddarparu darpariaethau ar wahân mewn lleoliadau gwahanol). O safbwynt logistaidd, byddai'n fuddiol i rieni/gofalwyr gan y byddai dilyniant naturiol o'r ddarpariaeth gofal plant i'r egin ysgol.

Adroddodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Addysg a Chefnogaeth i Deuluoedd fod y gost amcangyfrifedig ar gyfer darparu egin ysgol a chyfleuster gofal plant cyfun o £3.75m yn cynnwys elfen o £150k ar gyfer gwaith priffyrdd a ragwelir. Ni fyddai maint llawn y gwaith priffyrdd sy'n ofynnol ar gyfer y cynllun arfaethedig yn hysbys nes bydd Asesiad Trafnidiaeth yn cael ei gynnal ar y cam dylunio manwl. Dywedodd mai dim ond o fewn cartilag safleoedd datblygu y mae LlC yn adeiladu ar hyn o bryd, o ganlyniad, byddai'n ofynnol i'r Cyngor ariannu unrhyw waith priffyrdd angenrheidiol sy'n disgyn y tu hwnt i ffin y safle. Hysbysodd y Cabinet y byddai adroddiad yn cael ei gyflwyno i'r Cyngor maes o law pan fyddai maint unrhyw gyllid cyfalaf ychwanegol a chostau refeniw ychwanegol yn hysbys.

Hysbysodd yr Arweinydd y Cabinet ei bod wedi bod yn uchelgais gan deuluoedd sy’n cefnogi addysg Gymraeg i sefydlu darpariaeth o'r fath ym Mhorthcawl. Dywedodd yr Aelod Cabinet dros Les a Chenedlaethau’r Dyfodol y byddai'r cynnig yn helpu i gefnogi twf y Gymraeg ym Mhorthcawl. Cwestiynodd yr Aelod Cabinet dros Les a Chenedlaethau’r Dyfodol y tebygolrwydd y byddai cais am gyllid grant yn llwyddiannus. Nododd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Addysg a Chefnogaeth i Deuluoedd fod Llywodraeth Cymru yn gefnogol i'r cynigion a bod y Swyddogion yn gweithio gyda Rhieni dros Addysg Gymraeg a oedd yr un mor gefnogol i'r cynnig i sefydlu egin ysgol ym Mhorthcawl.

PENDERFYNWYD:           Bod y Cabinet yn rhoi cymeradwyaeth ar gyfer datganiad o ddiddordeb i’w gyflwyno i LlC ynghylch Grant Cyfalaf cyfrwng Cymraeg er mwyn creu egin ysgol Gymraeg yn ardal Porthcawl.