Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau adroddiad ar yr wybodaeth ddiweddaraf am y gwaith i ddatblygu Strategaeth Garbon Sero-net Pen-y-bont ar Ogwr 2030 a gofynnodd am gymeradwyaeth i gynnal ymgynghoriad cyhoeddus ffurfiol ar Strategaeth Ddrafft Pen-y-bont ar Ogwr 2030 – Carbon Net.

Dywedodd fod Llywodraeth Cymru wedi datgan Argyfwng Hinsawdd ym mis Ebrill 2019 a'i bod wedi ymrwymo i sicrhau sector cyhoeddus carbon niwtral erbyn 2030.  Roedd awdurdodau lleol yng Nghymru wedi cael targed sero-net y mae'n rhaid ei gyrraedd erbyn 2030 ac yn unol â'r targed hwn, roedd y Cyngor wedi comisiynu'r Ymddiriedolaeth Garbon i arwain ar y llwybr at Sero Net. 

Dywedodd wrth y Cabinet fod Strategaeth Garbon Sero-net ddrafft Pen-y-bont ar Ogwr 2030 wedi'i datblygu yn dilyn adolygiad manwl o ddata ac ymgysylltu helaeth â rhanddeiliaid mewnol ac allanol.  Dywedodd nad y Strategaeth hon fyddai'r unig sbardun ar gyfer sero net a byddai hefyd yn rhan o Gynllun Corfforaethol y Cyngor, tra bydd angen i bolisïau, strategaethau a chynlluniau parhaus adlewyrchu'r ymrwymiad i sero net.  Byddai ymgynghoriad cyhoeddus ffurfiol ar Strategaeth Garbon Sero-net Pen-y-bont ar Ogwr 2030 – Net yn cael ei gynnal dros 12 wythnos ac yn dilyn hynny, roedd yn debygol y byddai angen ei ddiwygio o ganlyniad i'r sylwadau a gafwyd drwy'r ymgynghoriad. 

Tynnodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau sylw at ganran allyriadau'r Cyngor ym mha ardal o Scope, a ddiffiniwyd gan Ganllaw Adrodd Di-garbon Net y Sector Cyhoeddus yng Nghymru.  Dywedodd na fyddai'n ymarferol nac yn bosibl i'r Cyngor atal yr holl allyriadau carbon yn gyfan gwbl o'i weithrediadau, ond rhaid iddo ymdrechu i leihau ei allyriadau cyn belled ag y bo modd cyn defnyddio mesurau gwrthbwyso fel y cam olaf i Sero Net.  Tynnodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau sylw at yr ymrwymiadau strategol arfaethedig a nodwyd yn Strategaeth ddrafft Pen-y-bont ar Ogwr – Carbon Net, ynghyd â chyfres o fentrau arfaethedig mewn perthynas â'r ardaloedd â thema. 

Nododd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau fod llywodraethu ac ymgysylltu yn hanfodol er mwyn cyflawni'r Rhaglen yn llwyddiannus a bydd y Bwrdd yn goruchwylio ac yn olrhain cynnydd i Garbon Sero Net erbyn 2030.  Bydd Bwrdd y Rhaglen yn cael ei gadeirio gan yr Aelod Cabinet dros Gymunedau ac yn cael ei arwain gan y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau. 

Nododd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau hefyd fod Pen-y-bont ar Ogwr wedi'i dewis gan Gonsortiwm Japan Marubeni, arbenigwr byd-eang mewn prosiectau ynni adnewyddadwy a hydrogen, fel eu dewis leoliad i ddatblygu Prosiect Buddsoddi Newydd y Sefydliad Datblygu Ynni a Thechnoleg Ddiwydiannol (NEDO).  Dywedodd y byddai hyn yn rhoi cyfle sylweddol i'r Cyngor geisio datgarboneiddio ei fflyd gorfforaethol o bosibl ac edrych ymhellach ar geisiadau Ynni Hydrogen.  Gallai hefyd gynnig manteision posibl i Awdurdodau Lleol eraill yn y rhanbarth, a phartneriaid yn y sector cyhoeddus megis Heddlu De Cymru a Gwasanaeth Ambiwlans Cymru.   Dywedodd wrth y Cabinet, er mwyn symud y gwaith o ddatblygu'r prosiect buddsoddi posibl yn ei flaen, fod angen i'r Cyngor weithio ochr yn ochr â Chorfforaeth Marubeni i ddylunio a datblygu'r prosiect, a fyddai hefyd yn amlinellu union elfennau'r prosiect, boed yn b?er neu'n wres. 

Dywedodd Yr Aelod Cabinet Cymunedau fod hyn yn hanfodol fel strategaeth gorfforaethol ac roedd yn falch o weld sut yr oedd Cyfarwyddiaethau wedi'i gynnwys.  Diolchodd i'w ragflaenydd yn ei rôl, y Cynghorydd Richard Young am fod yn eiriolwr dros y strategaeth ac am ei waith arloesol.  Dywedodd fod Corfforaeth Marubeni yn arloeswyr yn y maes, ac mae'n rhoi sylw canologi i’r Cyngor.  Dywedodd yr Arweinydd fod hon yn strategaeth arall lle bydd y Cyngor yn cyflawni a lle mae'r Cyngor eisoes wedi dechrau rhaglen o blannu coed ledled y Fwrdeistref Sirol.

PENDERFYNIAD:    Bod y Cabinet wedi:

1. Nodi'r cynnydd i ddatblygu Strategaeth Garbon Sero Net Pen-y-bont ar Ogwr 2030;

2. Cymeradwyo cynnal ymgynghoriad cyhoeddus ffurfiol ar strategaeth ddrafft Pen-y-bont ar Ogwr 2030 – Carbon Net, a nodir yn Atodiad 1 i'r adroddiad;

3. Nodi y bydd adroddiad pellach yn dod i law ar ôl diwedd y cyfnod ymgynghori i ystyried mabwysiadu Strategaeth Garbon Sero-net Pen-y-bont ar Ogwr 2030 – a;

Rhoi awdurdod dirprwyedig i Gyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau, mewn ymgynghoriad â'r Prif Swyddog – Cyllid, Perfformiad a Newid a Phrif Swyddog - Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Rheoleiddiol, i weithio gyda Chorfforaeth Marubeni i gynllunio a datblygu'r Prosiect Arddangoswyr Hydrogen, i gomisiynu cyngor cyfreithiol arbenigol gan ddefnyddio adnoddau a fydd ar gael o Gronfa Wrth Gefn y Gyfarwyddiaeth Gymunedau (EMR) 2020-21 ar gyfer gweithredu Strategaeth Datgarboneiddio Pen-y-bont ar Ogwr 2030 ar werth disgwyliedig cychwynnol o £30,000, o gyllideb y Gyfarwyddiaeth Gymunedau yn ôl y gofyn ac i adrodd yn ôl i'r Cabinet ar y cynnig prosiect llawn.