Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau adroddiad yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am gyfeiriad y gwasanaeth ailgylchu a gwastraff yn y dyfodol ac yn ceisio cymeradwyaeth y Cabinet i fynd ymlaen i dendro, am gontract interim ar gyfer y contract ailgylchu a chasglu gwastraff / rheoli canolfannau ailgylchu cymunedol, am hyd at ddwy flynedd. Roedd angen cymeradwyaeth hefyd i ddirprwyo awdurdod i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau drafod a chwblhau ffioedd caffael ar gyfer y cerbydau, y peiriannau a'r offer presennol a ddefnyddir wrth ddarparu'r gwasanaeth presennol gyda Kier Services Limited a dirprwyo awdurdod i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau drafod telerau gyda Kier i newid y cyflenwad tanwydd ar gyfer y fflyd bresennol o gerbydau ailgylchu a gwastraff a phlanhigion i olew llysiau hydrogenaidd (HVO) sy'n deillio o danwydd, yn y cyfnod hyd at ddiwedd y contract yn 2024. Roedd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau yn ceisio cymeradwyaeth i ddechrau gweithio ar ddarparu gwasanaethau yn y dyfodol ar ôl 2026, gan gynnwys edrych ar ddatgarboneiddio'r fflyd wastraff a ffrydiau materol ychwanegol ar gyfer

ailgylchu gyda'r nod o fod yr Awdurdod Lleol gwastraff ac ailgylchu

sy’n perfformio orau yng Nghymru

Amlinellodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau gefndir y contract ailgylchu a gwastraff a ddyfarnwyd i Kier Services Limited ym mis Ebrill 2017, a fydd yn dod i ben ar 31 Mawrth 2024.  Perfformiodd y gwasanaeth ailgylchu presennol a gwastraff yn dda iawn ar y cyfan. Roedd Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr ymhell ar y blaen i'r targed ailgylchu gyda chyfradd gasglu isel wedi'i cholli a chyfradd dda o foddhad cwsmeriaid. Roedd llawer iawn o ansicrwydd yngl?n â'r fethodoleg a'r targedau ar gyfer y model gwasanaeth ailgylchu a gwastraff yn y dyfodol ac roedd yn anodd gweld beth y byddai contract yn y dyfodol. Am y rhesymau hyn, argymhellwyd yn gryf y dylai'r Cabinet wneud penderfyniad i roi contract interim tymor byr ar waith, o ddim mwy na dwy flynedd, i gwmpasu'r cyfnod rhwng 2024 a 2026. Byddai hyn yn caniatáu amser i benderfyniadau allweddol gael eu gwneud ynghylch methodoleg casglu ac amser i edrych ar y fflyd yr oedden nhw am ei chyflwyno.

Eglurodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau nad oedd angen ymgynghoriad cyhoeddus ar hyn o bryd gan y byddai'r contract yn darparu bron yr un contract â'r un presennol. Roedd gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr yr hawl i gaffael offer a chyfarpar o Kier gan fod hyn wedi'i gynnwys yn y contract gwreiddiol. Bydden nhw’n negodi i gaffael yr asedau hyn a byddai hyn yn destun adroddiad pellach. Hefyd roedd cam dros dro yn cael ei archwilio a'i drafod rhwng Kier a swyddogion y Cyngor, sef cyflwyno cerbydau tanwydd sy'n deillio o Olew Llysiau Hydrogenaidd (HVO). Roedd Kier wedi cynnal ymchwiliadau a chadarnhaodd fod y fflyd bresennol yn gallu cael ei rhedeg gan ddefnyddio'r math hwn o danwydd.

Eglurodd yr aelod Cabinet dros Gymunedau fod llawer o waith wedi'i wneud i gyrraedd y sefyllfa hon. Roedd angen rhoi mesurau ar waith ar gyfer y tymor byr a'r tymor hir ac roedd yr holl opsiynau'n parhau ar y bwrdd ar hyn o bryd. Ychwanegodd mai trigolion Pen-y-bont ar Ogwr oedd yn bennaf gyfrifol am lwyddiant y cynllun.

Cyfeiriodd yr Arweinydd at lwyddiant didoli wrth ymyl y ffordd a oedd wedi arwain at gyfradd ailgylchu o dros 72% eleni, sy'n llawer uwch na'r targed statudol. Roedd awdurdodau eraill yn awyddus i newid eu methodoleg am eu bod yn ei chael hi'n anodd cyrraedd y targedau. Ychwanegodd y byddai cyflwyno cerbydau tanwydd sy'n deillio o Olew Llysiau Hydrogenaidd (HVO) nid yn unig yn helpu i leihau ein hôl troed carbon gan 93% ond y byddai hefyd yn gwella ansawdd aer cyffredinol mewn cymunedau ledled Pen-y-bont ar Ogwr.  

Adlewyrchodd yr Aelod Cabinet dros Genedlaethau'r Dyfodoly sylwadau a chefnogodd y nod o fod y gorau a bod mor gynaliadwy â phosibl. Gofynnodd a ellid dod o hyd i'r tanwydd gyda'r bwriad o wneud yr adnodd mor wyrdd â phosibl e.e. olew llysiau wedi'i ailgylchu.

Cytunodd yr Aelod Cabinet dros Adnoddau â'r sylwadau ac ychwanegodd fod ymdrechion y preswylwyr yn cael eu gwerthfawrogi. Ni fyddai Kier yn y busnes hwn yn y dyfodol felly roedd hyn yn angenrheidiol i bontio'r bwlch hwnnw a deall dyheadau Llywodraeth Cymru.

Ychwanegodd yr Arweinydd y byddai ymgysylltu â'r holl aelodau drwy'r broses graffu.

DATRYSWYD:       Cabinet: -

1.    Swyddogion awdurdodedig i fynd ymlaen i ofyn am wahoddiad tendrau ar gyfer darpariaethau'r contract gwastraff cyfnod byr o 2024 i 2026.

2.    Awdurdod dirprwyedig i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau ar y cyd â'r Swyddog Adran 151 a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol a Rheoleiddiol, Adnoddau Dynol a Pholisi Corfforaethol i drafod gyda Kier a chytuno ar y gost derfynol ar gyfer caffael y cerbydau a'r peiriannau a'r offer gan Kier sydd eu hangen i gyflawni'r gwasanaeth ailgylchu a gwastraff.

3.    Dirprwyo awdurdod i’r Cyfarwyddwr Corfforaethol Cymunedau ar y cyd â'r Swyddog Adran 151 a'r Prif Swyddog Gwasanaethau Cyfreithiol a Rheoleiddiol, Adnoddau Dynol a Pholisi Corfforaethol i drafod telerau gyda Kier i newid y cyflenwad tanwydd

ar gyfer y fflyd bresennol o gerbydau ailgylchu a gwastraff a phlanhigion i HVO - tanwydd sy'n deillio o olew llysiau hydrogenaidd.

4.    Nodwyd y byddai goblygiadau ariannol yn y dyfodol yn cael eu hadrodd yn ôl i'r Cabinet a'r Cyngor maes o law.

Swyddogion awdurdodedig i ddechrau gweithio ar fodel gwasanaeth gwastraff y dyfodol, comisiynu cyngor arbenigol os oes angen ac adrodd yn ôl i'r Cabinet ar y model gwasanaeth newydd wrth iddo ddatblygu.