Cynghorydd Tim Thomas i’r Aelod Cabinet – Adnoddau:
'A wnaiff yr Aelod Cabinet Adnoddau roi sylwadau ar yr hyn y mae'r Cyngor hwn yn ei wneud i fynd i'r afael â'r argyfwng costau byw i drigolion y Fwrdeistref Sirol?'
Cofnodion:
Y Cynghorydd Tim Thomas i'r Aelod Cabinet – Adnoddau
Cwestiwn:
A wnaiff yr Aelod Cabinet dros Adnoddau roi sylwadau ar yr hyn y mae'r Cyngor hwn yn ei wneud i fynd i'r afael â'r argyfwng costau byw i drigolion y Fwrdeistref Sirol?
Ymateb:
Mae'r Cyngor wedi rhoi cymorth i drigolion y Fwrdeistref Sirol drwy nifer o ddulliau gwahanol yn ddiweddar ac mae'n parhau i wneud hynny nawr.
Taliadau Tai yn ôl Disgresiwn
Telir Taliadau Tai yn ôl Disgresiwn o gyllideb sy'n gyfyngedig o ran arian parod, a ddarperir gan yr Adran Gwaith a Phensiynau, a'u bwriad yw helpu pobl i dalu costau tai, fel arfer pan fo diffyg rhwng eu Budd-dal Tai, neu elfen tai o Gredyd Cynhwysol, a'u rhent. Dim ond os yw'r hawlydd yn hawlio Budd-dal, neu Gredyd Cynhwysol gyda chostau tai tuag at atebolrwydd rhent, y gellir dyfarnu Taliadau Tai yn ôl Disgresiwn.
Gellir dyfarnu Taliadau Tai yn ôl Disgresiwn am flaendal rhent neu rent ymlaen llaw ar gyfer eiddo nad yw'r hawlydd wedi symud iddo eto os oes ganddo hawl eisoes i Fudd-dal neu Gredyd Cynhwysol yn ei gartref presennol, a hefyd daliadau am gostau tai yn y gorffennol (gan gynnwys ôl-ddyledion rhent).
Taliadau brys yw'r taliadau hyn ac mae'n rhaid i'r cyngor sicrhau bod unrhyw daliad yn cyrraedd y rhai sydd â'r angen mwyaf. Y dyraniad cyllid cychwynnol i Ben-y-bont ar Ogwr yn y flwyddyn gyfredol yw £253,067.
Rydym yn hyrwyddo'r gwasanaethau hyn drwy ein hadnoddau ein hunain a hefyd yn gweithio gyda sefydliadau cynghori am ddim fel Cyngor ar Bopeth, sy'n cynnig cyngor am ddim i breswylwyr ac yn hyrwyddo'r cymorth hwn.
Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor
Mae Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor yn helpu pobl ar incwm isel i dalu eu treth gyngor. Darperir y cymorth hwn drwy broses ymgeisio a gall unigolion gael y cymorth hwn i dalu eu treth gyngor p'un a ydynt yn cael budd-daliadau eraill, yn gweithio, yn ddi-waith, yn gofalu am oedolyn neu blentyn neu wedi ymddeol ai peidio.
Amcangyfrifir mai cyfanswm y cymorth ariannol a roddir i unigolion ym Mhen-y-bont ar Ogwr drwy'r llwybr hwn yw £15 miliwn yn y flwyddyn gyfredol. Ar hyn o bryd mae 12,671 o unigolion neu deuluoedd yn cael cymorth ariannol drwy'r cynllun hwn.
Unwaith eto, mae gwybodaeth am sut i hawlio'r cymorth hwn ar gael ar ein gwefan.
Taliadau Tanwydd
Yn ystod y flwyddyn ariannol ddiwethaf, gweithredodd y Cyngor fel asiant i Lywodraeth Cymru a thalodd yr arian ar gyfer biliau Tanwydd Gaeaf. Roedd y cynllun hwn yn cefnogi aelwydydd cymwys gyda'r gost o wresogi eu cartrefi drwy gydol misoedd y gaeaf ac yn rhoi taliad untro o £200 i ymgeiswyr. Roedd y cynllun yn agored i aelwydydd lle'r oedd rhywun yn hawlio budd-dal cyffredinol, cymhorthdal incwm, credydau treth gwaith, budd-daliadau lles sy'n seiliedig ar brawf modd, lwfans ceisio gwaith yn gysylltiedig ag incwm neu lwfans cyflogaeth a chymorth.
Gwnaed cyfanswm o 8,649 o daliadau, sef cyfanswm o £1,729,700
Cynllun Costau Byw
Mae'r cynllun costau byw yn fenter arall gan Lywodraeth Cymru sy'n cael ei rheoli'n lleol gan y cyngor hwn. Bwriad y cynllun yw darparu cymorth wrth i Gymru adfer ar ôl y pandemig a chefnogi aelwydydd i ddelio ag effaith cynyddu ynni a chostau eraill. Mae'r meini prawf ar gyfer cael mynediad i'r cynllun wedi'u pennu gan Lywodraeth Cymru. Bydd pob aelwyd gymwys yn y fwrdeistref sirol yn derbyn taliad o £150.
Cyfanswm yr arian a ddyrennir i Ben-y-bont ar Ogwr ar gyfer prif ran y cynllun hwn yw £7.514 miliwn, gyda £1.236 miliwn arall tuag at gynllun dewisol y bydd y Cyngor hefyd yn ei weinyddu, a dylid dosbarthu'r cyllid ar gyfer y ddau erbyn mis Medi 2022.
Rhyddhad Ardrethi Busnes i fusnesau yn yr ardal
Rhoddwyd cymorth i fusnesau lleol drwy'r Cynlluniau Rhyddhad Ardrethi i Fusnesau Bach a'r Cynllun Rhyddhad Ardrethi Manwerthu, Hamdden a Lletygarwch i sicrhau y gallant barhau i fasnachu i gefnogi'r economi leol a chynnal lefelau cyflogaeth yn y Fwrdeistref Sirol.
Drwy'r cynllun Rhyddhad Ardrethi i Fusnesau Bach mae 3187 o fusnesau ym Mhen-y-bont ar Ogwr sydd â gwerth ardrethol o dan £12,000 yn cael rhyddhad ar raddfa symudol o rhwng 0% a 100% yn dibynnu ar eu gwerth ardrethol.
Ar hyn o bryd mae 267 o fusnesau sy'n elwa o Ryddhad Ardrethi Manwerthu, Hamdden a Lletygarwch o 50%.
Treth y Cyngor 2022/2023
Wrth bennu'r gyllideb refeniw ar gyfer y flwyddyn gyfredol, cytunodd y Cyngor i gynnydd o 0% yn y Dreth Gyngor. O fewn adroddiad y gyllideb mae'n nodi'n glir mai'r rhesymeg dros hyn oedd cefnogi dinasyddion Pen-y-bont ar Ogwr i ddelio â chostau byw cynyddol, megis cynnydd mewn biliau ynni a bwyd, codiadau chwyddiant eraill, codiadau llog morgais a chynnydd mewn yswiriant gwladol.
Parcio am ddim
Yn ystod y pandemig mae'r cyngor wedi cael cynnig parcio hael o barcio am ddim am 3 awr yn ei brif feysydd parcio.
Grantiau
Rydym wedi bod yn darparu grantiau cyfalaf ar draws y Fwrdeistref Sirol ar gyfer busnesau a pherchnogion cartrefi newydd, i bontio'r bwlch o ran gallu mynd ar yr ysgol eiddo neu ganiatáu i fusnesau weithredu'n wahanol.
Ers mis Mawrth 2021, dyfarnwyd £371k mewn grant i 23 o berchnogion cartrefi newydd yn ein cymunedau yn y Cymoedd i'w galluogi i fynd ymlaen i'r ysgol eiddo a dod ag eiddo preswyl a oedd gynt yn wag yn eu cymunedau lleol yn ôl i feddiant.
Rhoddwyd bron i £600k o grantiau cyfalaf hefyd i 83 o fusnesau ledled y Sir o ganlyniad i covid i fuddsoddi yn eu hadeiladau ac mewn mannau awyr agored. Roedd y newidiadau'n galluogi busnesau i barhau i fod yn hyfyw ac yn weithredol, a byddant yn cefnogi eu busnes wrth symud ymlaen.
Tlodi Bwyd
Sefydlwyd y pantrïoedd cymunedol fel rhan o'n prosiect a ariannwyd gan y Cynllun Datblygu Gwledig (LEADER) ar Leoliadau Cymunedol Cynaliadwy. Cafodd y prosiect ei ailffocysu ar ddechrau'r pandemig er mwyn rhoi rhyddhad i breswylwyr o ran mynediad at fwyd fforddiadwy.
Nod y pantrïoedd oedd darparu bag fforddiadwy o fwyd yr wythnos (£5/bag) ac aeth yr incwm yn uniongyrchol i dalu costau dosbarthu bwyd gan FareShare Cymru a'r ffi aelodaeth roedd yn rhaid i bob canolfan dalu FairShare i fod yn rhan o'r cynllun. Aeth gweddill yr arian yn syth i'r canolfannau cymunedol i gefnogi eu costau a oedd yn cefnogi nodau cyffredinol y prosiect i gefnogi canolfannau cymunedol i ffynnu a pharhau i ddarparu gwasanaethau i'w cymunedau.
Ariannodd y Cyngor y pantrïoedd tan fis Hydref 2021 ac mae bellach yn cael ei ddarparu drwy Gwmni Buddiannau Cymunedol sydd wedi sicrhau cyllid o nifer o ffynonellau eraill. Mae hon yn llwyddiant gwirioneddol i Gyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont a’r Ogwr gan fod y prosiect nid yn unig yn llwyddiannus iawn o ran cefnogi cymunedau mewn wardiau gwledig ond aeth ymlaen i barhau ar ôl y cyfnod peilot ac mae wedi creu Canolfan Allgymorth Cymunedol a swyddi cysylltiedig.
Hyd at fis Hydref 2021, gwnaethom gyflenwi 6037 o fagiau bwyd sy'n cyfateb i tua 53,750Kg o fwyd.
Yn ogystal â'r pantrïoedd cymunedol, mae'r Cyngor yn helpu i gefnogi'r gwaith o roi cynllun Bocs Bwyd Mawr Llywodraeth Cymru ar waith ar draws y Fwrdeistref Sirol. Mae'r cynllun yn cefnogi rhwydwaith o siopau 'talu fel y teimlwch' mewn cynwysyddion llongau wedi'u haddasu ar dir yr ysgol. Enw’r prosiect yw Bocs Bwyd Mawr, bydd 60 o'r prosiectau hyn yn eu lle ledled Cymru erbyn diwedd 2022 ac mae ardal Awdurdod Lleol Pen-y-bont ar Ogwr wedi derbyn y nifer fwyaf o'r prosiectau hyn mewn un sir – cyfanswm o 16. Mae'r Bocs Bwyd Mawr hyn yn darparu bwyd fforddiadwy, i deuluoedd yr ysgol ac i'r cymunedau ehangach.
Mae'r Cyngor yn rhan o'r Rhwydwaith Tlodi Bwyd o ddarparwyr, a gydlynir gan BAVO, ac mae wedi gweithio gyda BAVO i ddarparu cronfa grant cyfalaf/refeniw i gefnogi sefydliadau cymunedol sy'n mynd i'r afael â phryderon yn eu hardaloedd.
Cyflogadwyedd Pen-y-bont ar Ogwr
Drwy raglen Cyflogadwyedd Pen-y-bont ar Ogwr, mae'r Cyngor yn parhau i ddarparu cyfleoedd hyfforddi ac yn cynorthwyo ein trigolion i ddychwelyd i waith drwy fentrau fel "Cyflogadwyedd Pen-y-bont ar Ogwr" sy'n cefnogi cyfranogwyr difreintiedig ar draws y Cyngor cyfan, waeth beth fo'u lleoliad, drwy gynnig cyfres o ymyriadau sy'n anelu at dorri patrymau o fod heb waith a thlodi aml-genhedlaeth.
Mae'r cynlluniau'n gweithio'n agos gyda lleoliadau cymunedol, yn enwedig gyda'n prosiect newydd o Gronfa Gymunedol y DU (Cysylltu, Ymgysylltu, Gwrando, Trawsnewid) CELT i sicrhau ein bod yn darparu gwasanaethau lleol sy'n diwallu anghenion lleol.
Rhwng mis Ebrill 2021 a diwedd mis Mawrth 2022, helpodd y Tîm Cyflogadwyedd 954 o bobl o Ben-y-bont ar Ogwr i gymryd rhan yn y rhaglen, gan gynnwys 84 o bobl a oedd eisoes mewn gwaith yn cael cymorth i wella eu sefyllfa yn y farchnad lafur; Mae 342 o bobl wedi ennill cymwysterau ac mae 556 wedi mynd i waith.
Cwestiwn Atodol gan y Cynghorydd Tim Thomas:
Ar ôl cael trafodaethau gyda chyfansoddiadau amrywiol a oedd wedi cyllidebu ar gyfer taliadau Costau Byw, a allai Adnoddau Aelodau'r Cabinet ymddiheuro am yr oedi mewn taliadau a oedd wedi achosi pryder mawr i etholwyr.
Ymateb:
Dywedodd Yr Aelod Cabinet, Adnoddau, nad oedd yr oedi wedi bod yn ddymunol. Fodd bynnag, roedd yn bwysig sicrhau bod y broses briodol yn cael ei rhoi a bod y taliadau'n cael eu gwneud yn gywir i'r bobl yr oedd eu hangen arnynt.
Ychwanegodd y Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid fod tua 30,000 o'r 50,000 o daliadau eisoes wedi'u cwblhau. Fodd bynnag, roedd y broses yn cael ei hystyried i weld a ellid gwneud unrhyw welliannau pellach i gyflymu'r broses.
Cwestiwn Atodol gan y Cynghorydd Maxine Lewis:
A oedd unrhyw gyllid pellach ar gael i helpu gyda thlodi bwyd ym Mhen-y-bont ar Ogwr.
Ymateb:
Dywedodd Yr Aelod Cabinet o'r Adran Adnoddau fod elfen ddewisol i'r taliad costau byw a ddarperir gan Lywodraeth Cymru a byddai rhywfaint o hynny'n cael ei ddefnyddio i gefnogi'r pantri bwyd.
Cwestiwn Atodol gan y Cynghorydd Ross Penhale Thomas:
A allai'r Arweinydd roi'r wybodaeth ddiweddaraf am awgrym y comisiwn gwirionedd ar dlodi a gyflwynwyd.
Dywedodd yr Arweinydd nad oedd llawer o gynnydd wedi'i wneud ar yr elfen hon oherwydd yr heriau y mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont a’r Ogwr wedi'u cael drwy gydol y pandemig, ond byddai'n siarad â'r swyddog dan sylw ac yn sicrhau bod diweddariad yn cael ei ddarparu.