Cyflwynodd Archwilio Cymru ddiweddariad ar y gwaith Archwilio Ariannol a Pherfformiad a wnaed, ac sydd i'w wneud gan Archwilio Cymru, ynghyd â chrynodeb o'i Raglen a'i Amserlen o fewn y Cyngor. 

Rhoddodd Rachel Freitag, Rheolwr Archwilio (Archwilio Ariannol) grynodeb i'r Pwyllgor o'r gwaith Archwilio Ariannol a gyflawnwyd. Roedd yr archwiliad o Grantiau a ffurflenni 2020-21 y Cyngor wedi’i gwblhau.  Byddai Datganiad o Gyfrifon Drafft 2021-22 y Cyngor yn cael ei gyflwyno i gyfarfod Gorffennaf y Pwyllgor.  Byddai adroddiad ar yr archwiliad o Ffurflenni 2021-22 ar gyfer Awdurdod Harbwr Porthcawl a Chyd-bwyllgor Amlosgfa Llangrallo yn cael ei adrodd i gyfarfod mis Gorffennaf y Pwyllgor.  

Darparodd Samantha Clements, Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) Archwilio Cymru grynodeb o'r gwaith Archwilio Perfformiad a wnaed.  Cyfeiriodd aelod o’r Pwyllgor at yr adolygiad o bartneriaeth iechyd Cwm Taf Morgannwg ar ôl i’r Cyngor drosglwyddo i’r bartneriaeth er mwyn cael sicrwydd bod y bwrdd iechyd a’r tri chyngor yn cydweithio’n effeithiol.  Holodd yr aelod a oes cynllunio hirdymor o safbwynt llywodraethu gyda'r Cyngor a datblygwyr yn y Cynllun Datblygu Lleol i ddarparu cyfleusterau iechyd lleol digonol wrth gynllunio datblygiadau preswyl newydd ac a oes digon o gydweithio gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg.  Dywedodd cynrychiolydd Archwilio Cymru y bydd Archwilio Cymru yn darparu adroddiad ar Bartneriaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol Cwm Taf Morgannwg o fewn diweddariad chwarterol y rhaglen waith. 

Gofynnodd y Cadeirydd i'r argymhellion o adroddiad Archwilio Cymru ar Grantiau Cyfleusterau i'r Anabl gael eu cynnwys yn yr adroddiad DFG a oedd yn cael ei gyflwyno i gyfarfod mis Medi o'r Pwyllgor. 

Cyflwynodd y Rheolwr Archwilio (Archwilio Ariannol) grynodeb o Gynllun Archwilio 2022 a chyfeiriodd at risgiau archwilio allweddol a phrisiadau o asedau'r datganiadau ariannol.  Gofynnodd y Cadeirydd a oedd y prisiadau o asedau yn cynnwys priffyrdd.  Dywedodd y Rheolwr Archwilio (Archwilio Ariannol) wrth y Pwyllgor fod pob dosbarth o ased yn cael ei brisio'n wahanol yn unol â chanllawiau CIPFA ar gyfrifo asedau a bod priffyrdd yn cael eu prisio fel ased wedi'i ddibrisio. 

Cyfeiriodd aelod o’r Pwyllgor at gynllun Grant Cymorth Busnes Llywodraeth Cymru a gofynnodd a oedd mynegi pryderon ynghylch sut y caiff ei weinyddu o fewn cylch gwaith y Pwyllgor.  Dywedodd y Prif Swyddog, Cyllid, Perfformiad a Newid fod yna fecanweithiau o fewn y Cyngor a fyddai'n edrych ar unrhyw weithgaredd twyllodrus.  Dywedodd Pennaeth y Gwasanaeth Archwilio Mewnol Rhanbarthol wrth y Pwyllgor y dylid codi unrhyw bryderon ynghylch sut mae'r cynllun yn cael ei weinyddu gydag ef. 

Gofynnodd aelod o’r Pwyllgor a yw Archwilio Cymru am gynnal adolygiad o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.  Dywedodd yr Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) na fyddai Archwilio Cymru yn cynnal adolygiad ond y byddai’n ei integreiddio gyda'i waith archwilio perfformiad.  Defnyddir y ddeddfwriaeth fel sail i'w adolygiadau. 

Gofynnodd aelod o'r Pwyllgor am esboniad o'r term perthnasedd.  Eglurodd y Rheolwr Archwilio (Archwilio Ariannol) fod hyn yn ymwneud â lefel y gwallau neu gamddatganiadau y bydd Archwilio Cymru yn adrodd arnynt uwchlaw hynny. 

Rhoddodd yr Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) grynodeb o'r rhaglen archwilio perfformiad ar gyfer 2022-23, lle byddai'n adolygu Asesiad Sicrwydd a Risg; adolygiad thematig o ofal heb ei drefnu ac adolygiad thematig a oedd bellach wedi'i gadarnhau fel Digideiddio.  Gofynnodd aelod o’r Pwyllgor am fanylion yr amserlen ar gyfer yr adolygiad thematig o ddigideiddio.  Dywedodd yr Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) fod briff prosiect drafft wedi'i anfon at swyddogion a'r gobaith oedd cynnal yr adolygiad ym mis Gorffennaf / Awst.  Gofynnodd y Cadeirydd pryd y byddai'r Asesiad Sicrwydd a Risg yn cael ei gyflwyno i'r Pwyllgor.  Dywedodd yr Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) y byddai diweddariad ar yr adroddiad ar y prosiect Asesu Sicrwydd a Risg yn cael ei roi i'r Pwyllgor ym mis Medi. 

Rhoddodd y Rheolwr Archwilio (Archwilio Ariannol) wybod i'r Pwyllgor am yr ardystiad o hawliadau a ffurflenni grant a wnaed a'r ffioedd a'r amserlenni arfaethedig ar gyfer cwblhau gwaith archwilio.  Byddai'r archwiliad o ddatganiadau ariannol a barn ar ddatganiadau ariannol yn cael eu cyflwyno i'r Pwyllgor ym mis Medi.  Gofynnodd aelod o'r Pwyllgor a oedd y Cyngor yn hapus gyda'r cynnydd mewn ffioedd archwilio.  Dywedodd y Prif Swyddog, Cyllid, Perfformiad a Newid wrth y Pwyllgor fod y ffioedd a godwyd gan Archwilio Cymru wedi bod yn sefydlog ers nifer o flynyddoedd a bod gan y Cyngor ddeialog a pherthynas waith da ag Archwilio Cymru a oedd yn sicrhau y byddai'r gwaith a wnaed yn cynorthwyo'r Cyngor, naill ai drwy nodi meysydd i'w gwella neu rannu arfer gorau o fannau eraill i'w hystyried gan y Cyngor.  Gofynnodd y Cadeirydd a oedd y Cyngor yn cael gwerth am arian gan Archwilio Cymru ac os nad oedd gwaith yn cael ei wneud, a oes modd ad-dalu'r ffioedd.  Dywedodd y Rheolwr Archwilio (Archwilio Ariannol) wrth y Pwyllgor na chodir ffi pan na wneir gwaith.

Hysbysodd yr Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) y Pwyllgor am yr adroddiad cenedlaethol a gynhaliwyd ar Daliadau Uniongyrchol ar gyfer Gofal Cymdeithasol i Oedolion, a oedd yn archwilio eu heffaith a gwerth am arian.  Roedd yr adroddiad yn cynnwys argymhellion i bob awdurdod lleol eu hystyried.  Dywedodd y Prif Swyddog, Cyllid, Perfformiad a Newid wrth y Pwyllgor y bydd y Cyngor yn datblygu Cynllun Gweithredu ar bob un o'r argymhellion sy'n deillio o'r adroddiad cenedlaethol ar Daliadau Uniongyrchol.  Bydd hefyd yn cynnal deialog ag Archwilio Cymru ar y camau y mae'r Cyngor yn eu cymryd.  Dywedodd y Cadeirydd fod angen i'r argymhellion sy'n deillio o'r adroddiad cenedlaethol ar Daliadau Uniongyrchol, ynghyd â'r camau i'w cymryd gan Lywodraeth Cymru, gael eu gwneud ar y cyd â llywodraeth leol.  Hysbysodd yr Arweinydd Archwilio (Archwilio Perfformiad) y Pwyllgor y byddai’n trafod â’r Tîm Astudiaethau Llywodraeth Leol ar ba gamau y mae Llywodraeth Cymru i’w cymryd wrth weithio gydag awdurdodau lleol ar weithredu arfer gorau ar Daliadau Uniongyrchol ac yn adrodd ar lafar yn y cyfarfod nesaf.    

PENDERFYNWYD: Bod y Pwyllgor yn nodi Adroddiadau Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio, Archwilio Cymru yn Atodiadau A, B a C.