Cyflwynodd y Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid adroddiad ar yr uchod, a’r pwrpas oedd:-

 

·         cydymffurfio â gofyniad y Sefydliad Siartredig Cyllid Cyhoeddus a Chyfrifyddiaeth (CIPFA) ‘Cod Darbodus ar gyfer Cyllid Cyfalaf mewn Awdurdodau Lleol’ (argraffiad 2021);

·         darparu manylion yr alldro cyfalaf ar gyfer 2021-22 (Atodiad A i'r adroddiad);

·         darparu diweddariad o'r sefyllfa gyfalaf ar gyfer 2022-23 ar 30 Mehefin 2022 (Atodiad B);

·         ceisio cymeradwyaeth ar gyfer rhaglen gyfalaf ddiwygiedig ar gyfer 2022-23 i 2031-32 (Atodiad C);

·         nodi'r Dangosyddion Darbodus ac Eraill a ragwelir ar gyfer 2021-22 a 2022-23 (Atodiad D)

 

Eglurodd fod Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyllid Cyfalaf a Chyfrifyddu) (Cymru) 2003 fel y'u diwygiwyd, yn cynnwys darpariaethau manwl ar gyfer rheolaethau cyllid cyfalaf a chyfrifyddu, gan gynnwys y rheolau ar ddefnyddio derbyniadau cyfalaf a'r hyn sydd i'w drin fel gwariant cyfalaf. Maent yn addasu arferion cyfrifyddu mewn amrywiol ffyrdd i atal effeithiau andwyol ar adnoddau refeniw awdurdodau.

 

Yn ogystal â’r ddeddfwriaeth, mae’r Cyngor yn rheoli ei weithgareddau Rheoli’r Trysorlys a Chyfalaf yn unol â’r canllawiau cysylltiedig a ganlyn:-

 

1.    Cod Ymarfer CIPFA ar gyfer Rheoli’r Trysorlys  yn y Gwasanaethau Cyhoeddus; 

2.    Cod Darbodus CIPFA ar gyfer Cyllid Cyfalaf mewn Awdurdodau Lleol; 

3.    Canllawiau diwygiedig Llywodraeth Cymru (LlC) ar Fuddsoddiadau Awdurdodau Lleol

 

Cadarnhaodd y Prif Swyddog - Cyllid, Perfformiad a Newid, ar 24 Chwefror 2021, fod y Cyngor wedi cymeradwyo cyllideb cyfalaf o £62.363 miliwn ar gyfer 2021-22 fel rhan o raglen gyfalaf ar gyfer y cyfnod 2021-22 i 2030-31 a bod y Cyngor yn derbyn diweddariadau a diwygiadau a gymeradwywyd yn ystod y flwyddyn. Er i'r Cyngor gymeradwyo cynlluniau newydd ar gyfer rhaglen gyfalaf 2022-23 ar 22 Mehefin, cafodd y rhaglen ar gyfer 2021-22 ei diweddaru ddiwethaf a'i chymeradwyo gan y Cyngor ar 23 Chwefror 2022. Roedd yr adroddiad yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y canlynol:

 

•           Alldro Rhaglen Gyfalaf 2021-22;

•           Monitro Rhaglen Gyfalaf chwarter 1 2022-23;

•           Rhaglen Gyfalaf ddiwygiedig ar gyfer 2022-23 i 2031-32;

•           Monitro’r Strategaeth Gyfalaf;

•           Dangosyddion darbodus a dangosyddion eraill

 

Mae paragraffau 4 o’r adroddiad wedyn yn rhoi naratif manwl ar Sefyllfa Alldro’r Rhaglen Gyfalaf ar gyfer 2021-22, gydag Atodiad A yr adroddiad yn rhoi gwybodaeth am y gwahanol gynlluniau o fewn y Rhaglen a’r gyllideb oedd ar gael o gymharu â’r gwariant gwirioneddol. Mae hyn yn cynnwys mewn fformat pwyntiau bwled, rhai diwygiadau i Raglen 2021-22, gan gynnwys gwybodaeth am lithriad rhai o’r cynlluniau hyn.

 

Mae Adran 4.2 o’r adroddiad, yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau am Raglen Gyfalaf y Cyngor ar gyfer 2022-23 ers i’r gyllideb gael ei chymeradwyo ddiwethaf gan y Cyngor, ac mae hyn yn ymgorffori unrhyw gynlluniau newydd o’r fath a chymeradwyaeth grantiau.

 

Mae Tabl 1 yn yr adroddiad yn adlewyrchu'r Rhaglen Gyfalaf fesul Cyfarwyddiaeth ar gyfer 2022-23, gyda Thabl 2 (ym mharagraff 4.2.2) yn crynhoi'r tybiaethau ariannu cyfredol ar gyfer y Rhaglen Gyfalaf ar gyfer y cyfnod uchod.

 

Yna cyfeiriodd y Prif Swyddog - Cyllid, Perfformiad a Newid at Atodiad B yr adroddiad, sy’n rhoi manylion y cynlluniau unigol yn y Rhaglen Gyfalaf, gan ddangos y gyllideb sydd ar gael yn 2022-23 o'i chymharu â'r gwariant a ragwelir ar 30 Mehefin 2022.

 

Roedd yr adran hon o'r adroddiad yn dangos cynlluniau newydd a diwygiedig ers cymeradwyo'r Rhaglen Gyfalaf ddiwethaf. Ychwanegodd fod Rhaglen Gyfalaf ddiwygiedig felly yn cael ei dangos yn Atodiad C yr adroddiad.

 

Roedd gweddill y cyflwyniad yn ymwneud â gwybodaeth am Ddangosyddion Darbodus a Dangosyddion Eraill 2022-23 (Monitro) a Monitro’r Strategaeth Gyfalaf.

 

Cyfeiriodd Aelod at 4.1.21, tudalen 25 o'r adroddiad, lle nododd fod y Cyngor wedi derbyn cyllid o £1.162 miliwn ar gyfer prydau ysgol am ddim. Gofynnodd i’r Arweinydd a fyddai hyn yn caniatáu i weinyddiaeth CBSPAO gyflawni ei hymrwymiad maniffesto o ddarparu prydau ysgol am ddim i bob plentyn ysgol gynradd erbyn mis Medi 2023.

 

Roedd ganddo gwestiwn pellach ar addysg, mewn perthynas â pharagraff 4.1.4 ar dudalen 26 o'r adroddiad mewn perthynas â chynnal cyfalaf ysgolion. Mae'r adroddiad yn cadarnhau y bu sawl achos o danwariant oherwydd argaeledd adnoddau mewnol ac allanol, sydd wedi golygu bod y grant dan sylw wedi'i ddefnyddio i ariannu amrywiol gynlluniau eraill yn y Rhaglen Gyfalaf. Gofynnodd beth oedd y cynlluniau hyn.

 

Yn olaf, unwaith eto ar dudalen 26, nododd yr adroddiad fod £1.677 miliwn o gyllid ar gyfer Mân Waith Cyfalaf wedi llithro oherwydd oedi wrth gwblhau nifer o gynlluniau. Roedd ganddo ddiddordeb mewn gwybod pa gynlluniau oedd wedi'u gohirio.

 

Dywedodd yr Arweinydd, yn anffodus, oherwydd costau cynyddol, bod pum ysgol heb geginau ar hyn o bryd ac felly nid oedd ganddynt y gallu i goginio unrhyw brydau, gan gynnwys prydau ysgol am ddim.

 

Y nod, ychwanegodd yr Arweinydd, oedd y byddai prydau ysgol am ddim ar gael i bob disgybl oed Derbyn o fis Medi nesaf ymlaen a phlant oed Babanod hefyd. Byddai pawb o oedran ysgol gynradd ar y pryd yn derbyn y trefniant hwn erbyn Medi 2024.

 

Ychwanegodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol – Addysg a Chymorth i Deuluoedd, fod ymrwymiad gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod pob disgybl cynradd yn cael cynnig pryd ysgol am ddim erbyn Medi 2024. Roedd gwaith yn mynd rhagddo gan y Cyngor i gyrraedd y targed hwn.

 

Dros y ddwy flynedd ddiwethaf ac fel y cyhoeddwyd nôl yn 2021, yr unig ymrwymiad ffurfiol yr oedd yn ymwybodol ohono o safbwynt Llywodraeth Cymru, oedd i holl ddysgwyr yr ysgolion cynradd gael cynnig prydau ysgol am ddim erbyn Medi 2024. O ran y ddau gwestiwn arall, byddai'n rhaid iddo ddarparu gwybodaeth bellach i'r Aelod y tu allan i'r cyfarfod, gan eu bod yn dod o dan adain Landlordiaid Corfforaethol y Cyngor gan eu bod yn ymwneud â chynlluniau cynnal a chadw cyfalaf. Roedd unrhyw oedi i’r cynlluniau y cyfeiriwyd atynt yn ganlyniad i bwysau adnoddau a chyflenwad mewnol, yn ogystal â phwysau COVID-19 a chost gynyddol y deunyddiau a chostau contractwyr eraill. Roedd hynny’n golygu bod rhai o’r cynlluniau arfaethedig wedi’u hadolygu o ran manyleb a’u hail-dendro, ac mae hynny’n anochel wedi arafu rhywfaint o’r gwaith.

 

Ychwanegodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Addysg a Chefnogi Teuluoedd, y byddai'n rhoi rhestr lawn o gynlluniau mewn perthynas â'r mân waith y tu allan i'r cyfarfod i'r Aelod, er bod y rhestr hon yn parhau heb ei newid gyda swyddogion yn gweithio drwy'r rhain ar sail blaenoriaethu, er bod rhywfaint o waith dal i fyny oherwydd y problemau a gafwyd hyd yma. Roedd gwaith yn mynd rhagddo gyda chydweithwyr ym maes caffael i sicrhau bod y cynlluniau'n cael sylw, er mwyn sicrhau cynnydd pellach boddhaol ar y rhain.

 

Yna gofynnodd yr Aelod gwestiwn pellach mewn perthynas â thudalen 29 o'r adroddiad ar Y Gronfa Ffyniant Bro. Roedd yn ymwybodol bod amcangyfrif cost Pont Ffordd Penprysg ym Mhencoed yn £20m ychydig fisoedd yn ôl. Gofynnodd felly, pam fod y gost hon bellach wedi codi i £25m.

 

Yn olaf, gofynnodd a ellid ystyried Heol-y-Cyw rywbryd yn y dyfodol, fel llwybr cysylltiad Teithio Llesol.

 

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau fod cost y gwaith wedi cynyddu ar gyfer Pont Ffordd Penprysg, h.y. costau dichonoldeb. Nid oedd y bont wedi’i dylunio’n llawn eto, er bod hwn yn waith a gomisiynwyd gyda Network Rail ond sydd eto i’w gwblhau.

 

Amcangyfrifwyd yn wreiddiol mai tua £19m fyddai’r gost, ond mae cydweithwyr yn Network Rail wedi cynghori CBS Pen-y-bont ar Ogwr y bydd hyn yn llawer mwy wrth symud ymlaen. Gyda chwyddiant ar hyn o bryd yn 9.4%, ac o ystyried ei bod yn debygol na fydd y gwaith o gwblhau’r bont yn digwydd tan Wanwyn 2026, os byddwn yn llwyddiannus gyda’n cais i’r Gronfa Ffyniant Bro, mae’r costau wedi’u hailamcangyfrif i tua £25m, er mwyn sicrhau y bydd digon o arian yn y cais i symud y gwaith yn ei flaen yn llawn.

 

Ychwanegodd, oherwydd bod chwyddiant a chostau deunyddiau yn codi bron yn ddyddiol, ei bod yn dod yn fwyfwy anodd nodi’r gost yn gywir ar gyfer y gwahanol gynlluniau sy’n rhan o’r Rhaglen Gyfalaf a bod hon yn broblem a brofir gan awdurdodau lleol ar draws y DU gyfan.

 

O ran Teithio Llesol, roedd CBSP wedi gwneud cymaint o waith ag unrhyw awdurdod lleol yng Nghymru. Ychwanegodd y byddai'n hapus i drafod hyn gyda'r Cynghorydd, h.y. y posibilrwydd o gael llwybr teithio llesol pellach yn Heol-y-Cyw a gobeithio y byddent yn dod o hyd i rai opsiynau dichonadwy o ran sut i gyflawni hyn.

 

Nododd Aelod o ddarllen yr adroddiad fod rhywfaint o lithriad mewn arian ar gyfer datblygiad Heol Ewenni, sef swm o £2.26 miliwn. Nododd fod yr adroddiad yn sôn am adolygiad i gwmpas peirianneg y gwaith ac i fanyleb y gwaith. Gofynnodd am rywfaint o eglurhad na fyddai unrhyw ddiwygiad o’r fath yn arwain at ostwng disgwyliadau, nac yn effeithio ar y gwaith eang sydd ei angen ar y safle.

 

Gofynnodd hefyd a oedd mwy nag un tendrwr ar gyfer y gwaith wedi cyflwyno dyfynbris i sicrhau ein bod yn cael manyleb gwaith cystadleuol a gwerth am arian ac yn olaf, gofynnodd pryd y byddai'r gwaith yn cael ei wneud.

 

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau fod y llithriad wedi digwydd oherwydd bod yn rhaid llunio cytundebau cyfreithiol, gan fod hwn yn brosiect rhanbarthol a oedd wedi'i gynllunio gyda'r 10 awdurdod lleol arall a oedd yn rhan o Fargen Ddinesig Prifddinas-Ranbarth Caerdydd. Fodd bynnag, roedd y broses hon bellach wedi'i chwblhau. Roedd oedi pellach hefyd wedi deillio o broblemau gyda halogiad y safle, a oedd bellach wedi cael sylw ac wedi’u datrys. Felly, byddai gwaith archwilio safle a chynllunio yn cael ei wneud cyn gynted â phosibl.

 

Mewn perthynas â thendro'r gwaith, ychwanegodd y derbyniwyd mynegiant o ddiddordeb gan fwy nag un tendrwr, fodd bynnag, dim ond un tendrwr oedd yn bodloni holl ofynion manyleb y gwaith.

 

Gofynnodd yr Aelod pa mor amlwg oedd y rhaglen gyfalaf o fewn Cofrestr Risg yr Awdurdod. Oherwydd cynnydd mewn chwyddiant, anawsterau o ran cael llafur a deunyddiau a phrinder sgiliau cenedlaethol, ymhlith rhesymau eraill, gofynnodd a oedd ymarfer parhaus ar y gweill yn edrych ar y gallu i gyflawni gwahanol ddarnau o waith a allai, yn anffodus, wynebu anawsterau economaidd yn y dyfodol.

 

Cadarnhaodd y Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid nad yw'r rhaglen gyfalaf fel y cyfryw yn risg unigol ar y rhaglen. Fodd bynnag, roedd nifer o risgiau wedi’u nodi yn yr Asesiad Risg Corfforaethol, a fyddai’n cwmpasu’r union faterion yr oedd yr Aelod newydd eu codi, er enghraifft, byddai’r gofrestr risg yn edrych ar faterion fel effaith chwyddiant ar gyfer gwaith a dendrwyd. Byddai hefyd yn archwilio'r gallu i dendro'n llwyddiannus am wahanol ddarnau o waith.

 

Roedd CBSPAO am i gwmnïau nid yn unig gyflwyno tendrau am waith, ond roedd hefyd angen i'r cwmnïau hyn gyflawni'r gwaith i safon uchel a oedd hefyd yn bodloni ein gofynion caffael.

 

Atgoffodd yr Aelodau hefyd fod Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio'r Cyngor yn monitro ac yn diweddaru'r Gofrestr Risg o bryd i'w gilydd fel rhan o'i gylch gorchwyl.

 

Ychwanegodd yr Aelod Cabinet - Cymunedau fod y Cyngor bellach yn ystyried risgiau wrth gefn yn y dogfennau Contract sy’n cael eu hanfon a’u dychwelyd fel rhan o’r broses dendro, oherwydd y cynnydd mewn costau, fel diesel a deunyddiau, ac ati.

 

Cyfeiriodd Aelod at dudalen 36 o'r adroddiad, lle dywedodd fod tanwariant o £49k mewn prosiect llwybr diogel. Dyma gyllid penodol gan Lywodraeth Cymru ar gyfer y prosiect hwn. Roedd yna hefyd nifer o brosiectau tebyg i hyn oedd yn dangos tanwariant yn eu herbyn. Os yw’r arian hwn o gyllid Llywodraeth Cymru yn ymwneud yn benodol â’r prosiectau hynny, gofynnodd i ble’r oedd y tanwariant yn mynd. A fyddai modd ei wario ar brosiectau llwybrau diogel eraill, neu a fyddai'n cael ei ddyrannu i gronfa ganolog y Cyngor.

 

Gofynnodd yr Aelod hefyd am esboniad ynghylch beth oedd yn fân waith cymunedol a chynlluniau priffyrdd bach.

 

Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau ein bod yn derbyn cyllid gan Lywodraeth Cymru ar gyfer llwybrau diogel i ysgolion l ar ffurf swm sylweddol iawn. Mae’r tanwariant y cyfeirir ato, yn fach iawn mewn perthynas â hyn a phe na bai’r Cyngor yn gallu gwario’r holl ddyraniadau cyllid hyn mewn un flwyddyn, byddai’n gofyn i Lywodraeth Cymru a allai symud yr arian drosodd i’r flwyddyn ganlynol, neu fel arall, ei neilltuo fel y gellir ei ddefnyddio yn y pen draw i'r pwrpas gwreiddiol.

 

Ychwanegodd mai darnau bach iawn o waith oedd y rhain o ran y mân waith cymunedol a chynlluniau priffyrdd bach. Er enghraifft, fel mân newidiadau i briffyrdd, symud goleuadau stryd, mân atgyweiriadau, efallai ymyl palmant isel, ac ati. Roedd cyllideb cynlluniau bach at y diben hwn ar gyfer gwaith ar draws y Fwrdeistref Sirol.

 

Ychwanegodd yr Aelod Cabinet - Cymunedau fod y Cyngor wedi neilltuo swm sylweddol o arian ar gyfer cynlluniau gwella priffyrdd yn y dyfodol ac roedd yn falch iawn o atgoffa'r Aelodau o hyn.

 

Cyfeiriodd yr Aelod hefyd at dudalen 45 o'r adroddiad, lle cyfeiriwyd at arian Cytundebau A106 ac enghraifft o lithriad o £246k a oedd wedi'i drosglwyddo i'r flwyddyn ariannol hon. Roedd hi'n ymwybodol bod gan yr awdurdod lleol gyfnod o bum mlynedd i wario dyraniadau A106 ar ddatblygiadau safleoedd gwahanol, felly gofynnodd am sicrwydd na fyddai'r Cyngor byth yn rhoi ei hun mewn sefyllfa lle byddai unrhyw arian o'r fath yn cael ei roi yn ôl i'r datblygwyr pe na baent yn gwario’r arian o fewn y cyfnod uchod.

 

Sicrhaodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau yr Aelodau y byddai'r Cyngor bob amser yn gwario'r dyraniadau hyn o fewn y cyfnod o bum mlynedd gan fod angen yr arian hwn i ddarparu cyfleusterau ar y safle, fel maes chwarae i blant efallai neu asedau a gwelliannau eraill a allai fod yn ofynnol fel rhan o’r datblygiad. Rhoddwyd cytundebau cyfreithiol mewn lle i'r pwrpas hwn, er mwyn gwarchod yr arian hwn, ychwanegodd.

 

PENDERFYNWYD:                                      Bod y Cyngor:

 

·         Yn nodi’r alldro cyfalaf ar gyfer 2021-22 (Atodiad A i'r adroddiad)

·         Yn nodi diweddariad Chwarter 1 Rhaglen Gyfalaf 2022-23 y Cyngor hyd at 30 Mehefin 2022 (Atodiad B)

·         Yn cymeradwyo'r Rhaglen Gyfalaf ddiwygiedig (Atodiad C)

Yn nodi'r Dangosyddion Darbodus ac Eraill a ragwelir ar gyfer 2021-22 a 2022-23 (Atodiad D)