Nododd y Pwyllgor yr Adroddiad Blynyddol Twyll Corfforaethol 2021-22, y mesurau ar waith, y gwaith oedd yn cael ei wneud i atal a chanfod twyll a chamgymeriadau, a’r diweddariad ar y Fenter Dwyll Cenedlaethol.

Cyflwynodd yr Uwch Ymchwilydd Twyll yr Adroddiad Twyll Corfforaethol Blynyddol 2021-22 a oedd yn crynhoi'r camau a gymerwyd o ran gwrth-dwyll ac a roddodd ddiweddariad ar ymarfer y Fenter Twyll Cenedlaethol (NFI).

Adroddodd ar y cynnydd a wnaed i wella gallu’r Cyngor i wrthsefyll twyll, llwgrwobrwyo a llygredd, a nodir yn y Strategaeth a’r Fframwaith Twyll. Roedd cofrestr risg twyll wedi'i datblygu ac roedd y modiwl E-ddysgu Atal Twyll bellach wedi'i gyflwyno ar draws y Cyngor ac mae'n orfodol i'r holl staff ac Aelodau newydd a phresennol ei gwblhau. Darparwyd sesiwn hyfforddi ymwybyddiaeth o Dwyll hefyd i’r holl Aelodau presennol ym mis Chwefror 2022.

Dywedodd hefyd wrth y Pwyllgor am y mesurau parhaus yn unol â'r Fenter Twyll Cenedlaethol, lle mae data'n cael ei dynnu o systemau ac adroddiadau'r Cyngor ac yna'n cael ei baru â data a gyflwynwyd gan gyrff eraill megis Awdurdodau Lleol eraill, yr Adran Gwaith a Phensiynau, y GIG ac Ymddiriedolaethau, yr Heddlu a Chymdeithasau Tai. Dywedodd fod 420 o achosion o dwyll neu wallau wedi'u nodi sy'n cyfateb i £30,680.42 o arian adenilladwy, yn bennaf oherwydd gostyngiad yn y dreth gyngor neu fudd-dal tai cyfatebol. Arweiniodd yr ymarfer at ganslo 403 o fathodynnau glas, lle'r oedd y deiliad wedi marw, gan arwain at arbediad amcangyfrifedig o £231,725.00 yn swyddfa’r cabinet. Roedd yr Adroddiad Blynyddol hefyd yn rhoi manylion y gwaith gwrth-dwyll mewnol a wnaed gan Archwilio Mewnol ac Uwch Ymchwilydd Twyll y Cyngor gan gynnwys ymchwiliadau mewnol, ymchwiliadau i ostyngiadau’r dreth gyngor ac ymchwiliadau bathodyn glas.

Gofynnodd aelod o'r Pwyllgor am fanylion nifer y staff yn y tîm twyll. Dywedodd yr Uwch Ymchwilydd Twyll y Pwyllgor fod y tîm yn cynnwys ef ei hun ac Ymchwilydd, a oedd wedi cael eu hadleoli i faes gwasanaeth arall oherwydd Covid ond wedi dychwelyd ers hynny a’i fod bellach yn gwneud gwaith ymchwilio i dwyll.

Gofynnodd aelod o'r Pwyllgor a allai'r grantiau a ddyfarnwyd oherwydd covid arwain at dwyll. Dywedodd yr Uwch Ymchwilydd Twyll fod grantiau Covid-19 wedi bod yn rhan o’r ymarfer paru data, ac ni chanfuwyd unrhyw dwyll. Dywedodd fod un grant wedi'i dalu'n anghywir a'i fod wedi'i adennill.

Gofynnodd aelod o'r Pwyllgor a oedd staff wedi cael eu hymchwilio oherwydd gweithgarwch twyllodrus ac os felly, a oedd hyn wedi arwain at eu hatal neu eu diswyddo. Dywedodd yr Uwch Ymchwilydd i Dwyll na thynnwyd unrhyw weithgaredd o'r fath i'w sylw yn ystod cyfnod yr Adroddiad Blynyddol hwn. Dywedodd Dirprwy Bennaeth y Gwasanaeth Archwilio Rhanbarthol fod Archwilio Mewnol yn gweithio'n agos gyda'r Uwch Ymchwilydd Twyll. Roedd y tîm Archwilio Mewnol wedi ymchwilio i honiadau o dwyll gan staff a byddai'n rhaid iddo ystyried pa wybodaeth y gellid ei hadrodd i'r Pwyllgor.

Credai aelod o'r Pwyllgor fod tîm o un yn annigonol ar gyfer sefydliad o'i faint a gofynnodd a ddylid buddsoddi mewn tîm mwy a fyddai, drwy ymchwilio i dwyll, yn cael mwy o incwm i'r Cyngor. Dywedodd y Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid wrth y Pwyllgor fod yr Uwch Ymchwilydd Twyll a'r Archwiliwr Mewnol yn cydweithio. Dywedodd fod llawer iawn o waith wedi’i wneud ynghylch grantiau Covid a ddyfarnwyd i fusnesau ac, o ganlyniad, ni chanfuwyd unrhyw faterion o dwyll. Dywedodd hefyd fod rhai awdurdodau yn rhoi mwy o adnoddau i dwyll a bod potensial i weithio ar sail ranbarthol. Teimlai fod y cydbwysedd yn y Tîm Twyll yn rhesymol. Dywedodd aelod o’r Pwyllgor y gallai’r argyfwng costau byw arwain at fwy o dwyll a chyfeiriodd at astudiaethau achos mewn Cynghorau eraill lle’r oeddent wedi cael mwy o elw na’r gost o gyflogi swyddogion twyll, y byddai’n eu rhannu â’r Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid.

PENDERFYNWYD: Bod y Pwyllgor yn nodi Adroddiad Twyll Corfforaethol Blynyddol 2021-22, y mesurau sydd ar waith, y gwaith sy’n cael ei wneud i atal a chanfod twyll a gwallau a’r wybodaeth ddiweddaraf am y Fenter Twyll Cenedlaethol.