Er bod y rhybudd tywydd melyn sydd yn ei le ar hyn o bryd ar draws llawer o Dde Cymru wedi arwain at rai cawodydd o eira yn gynnar yn y bore ac amodau rhewllyd ar draws Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, rydym hyd yma wedi llwyddo i osgoi’r rhan fwyaf o’r aflonyddwch torfol a brofwyd mewn mannau eraill.

Fel y gallech ddisgwyl, mae ein timau wedi bod yn gweithio rownd y cloc unwaith eto, ac mae lorïau graeanu wedi bod yn gwneud sawl taith i drin y rhwydwaith ffyrdd a chadw ffyrdd y fwrdeistref sirol yn glir.

Mae’r eira gwaethaf wedi effeithio ar ein cymunedau yn y cymoedd a’n hardaloedd tir uwch, ac mae criwiau wedi bod yn defnyddio ein herydr eira i helpu i’w cadw’n glir. 

Mae hyn yn cynnwys ffordd fynydd Bwlch, a fu ar gau dros dro am rai oriau, ond y disgwylir iddi agor eto y prynhawn yma.

Diolch byth, ni effeithiwyd ar yr holl gasgliadau ailgylchu a gwastraff ac maent wedi parhau fel arfer. Bu'n rhaid i Ganolfan Ailgylchu Cymunedol Maesteg gau ei gatiau dros dro cyn ailagor yn hwyrach yn y dydd, ond roedd y safleoedd yn Llandudwg a Brynmenyn yn parhau ar agor fel arfer.

Yn anffodus, fe wnaeth yr eira orfodi Ysgol Gynradd Caerau, Ysgol Cynwyd Sant, Calon y Cymoedd ac Ysgol Gynradd Nantyffyllon i gau am y diwrnod.

Mae yna lawer o resymau pam y gallai hyn fod yn angenrheidiol yn ystod tywydd garw, ac nid oes angen eira trwm bob amser ar gyfer cau – er enghraifft, efallai na fydd ysgol yn gallu agor oherwydd pibellau wedi rhewi a allai fod wedi byrstio, neu oherwydd goruchwyliaeth annigonol gan y staff oherwydd nad oedd rhai o staff yr ysgol yn gallu teithio i mewn o ardaloedd eraill lle bu'r eira'n drymach.

O’r herwydd, efallai y bydd aelodau am atgoffa eu hetholwyr bod gwefan y cyngor yn cynnwys adran gynhwysfawr ar sut mae’r cyngor yn ymdrin â chyfnodau o dywydd garw ac yn cynnwys tudalen cau ysgolion bwrpasol y gall penaethiaid ei defnyddio i roi gwybod i rieni a gofalwyr a yw ysgol wedi gorfod cau yn annisgwyl.

Bydd ysgolion hefyd yn cyfathrebu'n annibynnol â rhieni a gofalwyr gan ddefnyddio eu systemau eu hunain ac fe'u cynghorir i baratoi trefniadau dysgu cyfunol fel cynllun wrth gefn er mwyn lleihau'r amhariad pe bai'r ysgol yn cau.  

Mae canllawiau cenedlaethol hefyd wedi’u cynhyrchu ar gyfer ysgolion a lleoliadau gofal plant neu chwarae, a gallwch ddod o hyd iddynt ar wefan Llywodraeth Cymru.

Byddwn yn annog yr aelodau i edrych yn agosach ar hwn ac adnodd gwe’r cyngor ei hun, ac i wneud defnydd llawn ohono os bydd unrhyw dywydd garw pellach. 

Bydd yr Aelodau’n ymwybodol o’n hymdrechion parhaus i fynd i’r afael â digartrefedd ym Mwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, ac mae gennyf newyddion da iawn i’w rannu yn hyn o beth.

Mae’r Gweinidog Newid Hinsawdd Julie James wedi ysgrifennu i gadarnhau bod Llywodraeth Cymru yn bwriadu dyrannu £10m ychwanegol mewn cyllid refeniw i gynghorau lleol yn 2022-23, er mwyn cefnogi atal digartrefedd a chostau darparu llety dros dro.

Mae hyn, wrth gwrs, ar ben y £10m sydd eisoes wedi'i ddyrannu yn y flwyddyn ariannol hon ar gyfer llety dros dro, a £6m ar gyfer atal digartrefedd dewisol. 

Ymhellach, mae'r gweinidog wedi cadarnhau ei bod yn dyrannu £24m ychwanegol i'r Rhaglen Gyfalaf ar gyfer Llety Dros Dro, sy'n ceisio darparu llety o ansawdd da, tymor hwy sydd yn ei dro yn lleihau'r pwysau a roddir ar ddefnyddio llety dros dro. 

Er mai’r nod tymor hwy o hyd yw lleihau’r ddibyniaeth ar lety dros dro, symud tuag at ddull ailgartrefu cyflym a diwygio gwasanaethau digartrefedd yn sylfaenol, mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod y bydd yn cymryd amser i gyflawni’r trawsnewid hwn, ac mae wedi dyrannu’r adnoddau ychwanegol hyn i gefnogi hwn.

Rydym ar hyn o bryd yn aros i glywed beth fydd cyfran Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr o’r dyraniad, ond rwy’n si?r y bydd yr aelodau’n ymuno â mi i groesawu’r adnodd ychwanegol hwn.

Yn olaf, rwy’n si?r y bydd yr aelodau am ymuno â mi i longyfarch y Dirprwy Arweinydd Jane Gebbie yn dilyn y cyhoeddiad ei bod wedi’i phenodi’n Gadeirydd newydd Bwrdd Partneriaeth Ranbarthol Cwm Taf Morgannwg.

Fel cadeirydd, bydd y Cynghorydd Gebbie yn gyfrifol am sicrhau bod aelodau’r bwrdd yn cydweithio i wella iechyd, gofal cymdeithasol a lles pobl sy’n byw yn ardaloedd Pen-y-bont ar Ogwr, Rhondda Cynon Taf a Merthyr Tudful.  

Ymhlith ei dyletswyddau cyntaf bydd goruchwylio’r gwaith o gyflawni Cynllun Ardal Rhanbarthol Cwm Taf Morgannwg, sy’n amlinellu camau gweithredu ar gyfer creu gwell gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol a sicrhau bod partneriaid yn gweithio’n gydgynhyrchiol gyda chymunedau a staff rheng flaen i greu, arwain a gwerthuso gwasanaethau yn effeithiol. 

Daw’r Cynghorydd Gebbie â chyfoeth o brofiad i’r rôl, a gwn y bydd yn gadeirydd effeithiol a medrus.