Cyflwynodd y Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid adroddiad, er mwyn:

• darparu gwybodaeth i'r Cyngor ar y pwerau dewisol sydd gan y Cyngor o ran sicrhau cyllid uwch o dreth y cyngor ar gartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi;

• hysbysu'r Cyngor am ganlyniad yr ymarfer ymgynghori diweddar mewn perthynas â chodi premiwm treth gyngor ar gartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi; a

• ceisio cymeradwyaeth gan y Cyngor bod y premiymau treth gyngor arfaethedig, fel yr argymhellwyd gan y cabinet ar 17 Ionawr 2023, yn cael eu gweithredu.

Fel gwybodaeth, dywedodd fod Cynghorau yng Nghymru, o fis Ebrill eleni, yn gallu codi symiau uwch o hyd at 300% ar ben cyfradd safonol y dreth gyngor ar gartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi. Bwriedir i’r disgresiwn a roddir i awdurdodau lleol godi premiwm fod yn arf i helpu awdurdodau i ddod â thai gwag hirdymor yn ôl i ddefnydd a hefyd i gefnogi awdurdodau lleol i gynyddu’r cyflenwad o dai fforddiadwy yn eu hardaloedd.

Roedd eithriadau lle na ellir codi premiymau a manylwyd ar y rhain ym mharagraff 3.5 yr adroddiad.

Roedd yr adroddiad gerbron yr Aelodau yn amlinellu'r dewisiadau sydd ar gael i'r awdurdod lleol o ran eiddo gwag. Roedd paragraff 3.10 yr adroddiad yn rhoi manylion yr awdurdodau lleol hynny sydd wedi gosod premiwm yng Nghymru. Ar hyn o bryd mae 11 o'r 22 awdurdod lleol yn codi premiwm, tra bod eraill yn y broses o adolygu eu sefyllfa ar hyn ar hyn o bryd.

Ym Mhen-y-bont ar Ogwr, ar ddiwedd mis Hydref 2022, roedd 701 o gartrefi gwag hirdymor. Dangoswyd y manylion ynghylch lle’r oedd y rhain a pha mor hir y maen nhw wedi bod yn wag ym mharagraff 3.11 o’r adroddiad.

Dywedodd y Prif Swyddog Cyllid, Perfformiad a Newid fod Strategaeth Tai Gwag y Cyngor yn ceisio lleihau eiddo gwag i gyfrannu at gynyddu argaeledd tai i'w gwerthu neu i'w rhentu. Mae codi premiwm Treth y Cyngor ar eiddo gwag yn unol ag amcanion y Strategaeth hon, eglurodd y Prif Swyddog – Cyllid, Perfformiad a Newid.

Roedd yr adroddiad hefyd yn edrych ar y cynnig i godi premiwm ar ail gartrefi ac unwaith eto roedd manylion am ble mae hyn yn cael ei gymhwyso yng Nghymru ar hyn o bryd, wedi'i amlinellu yn yr adroddiad. Tynnodd y Prif Swyddog - Cyllid, Perfformiad a Newid sylw at y ffaith, yn unol â Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992, pe bai penderfyniad yn cael ei wneud i osod premiwm na ellid ei gymhwyso i’r categori hwn o gartrefi tan Ebrill 2024.

Roedd y cynnig i gyflwyno Premiymau Treth y Cyngor ar gartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi, wedi bod yn destun ymgynghoriad ac ailystyriwyd y mater gan y Cabinet ym mis Ionawr eleni. Yn y cyfarfod hwnnw penderfynwyd bod y Cabinet yn argymell gweithredu premiwm treth gyngor ar gartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi i’r Cyngor, gyda’r amod bod gwaith ychwanegol yn cael ei wneud ynghylch ail gartrefi a ffactorau ehangach yn ôl y Prif Swyddog - Cyllid, Perfformiad a Newid.

Dywedodd un Aelod fod angen pendant i berchnogion tai ddod â'u heiddo yn ôl i gyflwr cyfanheddol a bod gwir angen am dai pellach, yn arbennig llety fforddiadwy yn Llynfi a lleoliadau eraill yn y cymoedd yn y Fwrdeistref Sirol.

Cytunodd yr Aelod Cabinet - Llesiant a Chenedlaethau'r Dyfodol gyda hyn  yn arbennig o safbwynt bod angen mwy o lety tai ar gyfer teuluoedd ar incwm isel ac i gefnogi'r digartref ac yn y blaen. Ychwanegodd fod cefnogaeth i berchnogion eiddo gwag i'w cynorthwyo i gyflawni gwaith adfer hanfodol a allai wedyn arwain at ddod â'r cartrefi yn ôl i gyflwr y gellir byw ynddyn nhw, er enghraifft, drwy'r Gronfa Tai ar gyfer Cartrefi. Ychwanegodd mai dim ond ddoe y cytunodd y Cabinet ar gytundeb newydd gyda Llywodraeth Cymru a fydd yn sicrhau £1.2m o gyllid i gynorthwyo perchnogion tai i'r pwrpas hwn.

Teimlai un Aelod y dylai’r uchod fod yn berthnasol nid yn unig i gartrefi gwag ond i eiddo gwag hefyd, felly gofynnodd a oedd yr awdurdod lleol yn meddwl am rywbeth tebyg gydag eiddo masnachol, yn enwedig wrth ystyried creu lleoedd yn ein trefi a nifer y tai gwag. eiddo sydd ar gael yno y gellid eu trosi'n fflatiau, a fyddai'n arwain at gynnydd yn y stoc dai yn y Fwrdeistref Sirol.

Dywedodd y Prif Swyddog - Cyllid, Perfformiad a Newid fod y cynllun a oedd yn destun yr adroddiad, yn ymwneud â Threth y Cyngor ac eiddo preswyl, felly byddai angen gwirio a fyddai sefyllfa debyg yn berthnasol i eiddo busnes. Fodd bynnag, roedd grant ar gael i droi eiddo yng nghanol trefi yn llety preswyl pe bai angen ac roedd gwybodaeth am hyn ar gael ar wefan y Cyngor.

Gofynnodd un Aelod os oedd rhywun mewn gofal hirdymor, a oedden nhw’n dal i fod angen talu Premiwm Cartrefi Gwag.

Cyfeiriodd yr Aelod Cabinet Llesiant a Chenedlaethau’r Dyfodol y Cyngor at baragraff 3.8 o’r adroddiad a oedd yn rhestru eithriadau mewn perthynas â’r uchod, ac un ohonyn nhw oedd yr unigolion hynny oedd mewn gofal tymor hir.

Mewn ymateb i gwestiwn o'r llawr, dywedodd yr Arweinydd, lle mae t? yn cael ei atgyweirio'n strwythurol, bod yna eithriad deddfwriaethol o ran gostyngiad Treth y Cyngor am gyfnod o hyd at 12 mis.

Ychwanegodd yr Aelod Cabinet Llesiant a Chenedlaethau’r Dyfodol fod y cynllun Troi Tai’n Gartrefi yn caniatáu i berchnogion eiddo ar ôl cyfnod o 6 mis, gael mynediad i’r gronfa hon. Felly, byddai perchnogion yn cael y cyfle i fanteisio ar y cyllid hwn gyda'r bwriad o wneud gwelliannau i'r cartref, cyn iddyn nhw gael eu heffeithio gan delerau darpariaethau'r polisi newydd.

PENDERFYNWYD:                Bod y Cyngor yn:-

• Yn nodi’r adroddiad a chanlyniad yr ymgynghoriad, a

• Cymeradwyo'r Premiymau Treth y Cyngor 100% arfaethedig i'w gweithredu o 1 Ebrill 2023 ar gyfer cartrefi gwag hirdymor, ac o’r 1 Ebrill 2024 ar gyfer ail gartrefi, gyda'r ddau yn cynyddu i 200% ar ôl 2 flynedd.

• Nodwyd y bydd adroddiad pellach yn cael ei gyflwyno i'r Cyngor ar oblygiadau ehangach Premiymau Treth y Cyngor ar ail gartrefi cyn penderfynu a ddylid parhau i weithredu'r premiwm o Ebrill 2024 ai peidio.