Gwahoddwyr:

Cynghorydd Huw David - Arweinydd y Cyngor

Cynghorydd Jane Gebbie – Dirprwy Arweinydd ac Aelod Cabinet dros Wasanaethau Cymdeithasol ac Iechyd

Cynghorydd Hywel Williams – Aelod Cabinet dros Gyllid, Adnoddau a Chyfreithiol - y Cynghorydd

Cynghorydd John Spanswick - Aelod Cabinet dros y Newid yn yr Hinsawdd a’r Amgylchedd - y Cynghorydd

Cynghorydd Jon-Paul Blundell - Aelod Cabinet dros Addysg - y Cynghorydd

Cynghorydd Neelo Farr – Aelod Cabinet dros Ddiogelwch a Llesiant Cymunedol

Cynghorydd Rhys Goode – Aelod Cabinet dros Dai, Cynllunio ac Adfywio

Mark Shephard - Prif Weithredwr

Carys Lord  - Pennaeth Cyllid, Perfformiad a Newid

Lindsay Harvey - Cyfarwyddwr Corfforaethol - Addysg a Chymorth i Deuluoedd

Claire Marchant - Cyfarwyddwr Corfforaethol - Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles

Janine Nightingale - Cyfarwyddwr Corfforaethol - Cymunedau

Kelly Watson - Prif Swyddog, Gwasanaethau Cyfreithiol a Rheoleiddio, AD a Pholisi Corfforaethol

Cyflwynodd Pennaeth Cyllid Perfformiad a Newid yr adroddiad, a diben hwn oedd rhoi diweddariad i’r Pwyllgor ar berfformiad ariannol refeniw y Cyngor yn y flwyddyn yn diweddu yr 31^ain o Fawrth 2023.

Diolchodd y Cadeirydd i’r Prif Swyddog, Cyllid Perfformiad a Newid a thrafododd yr Aelodau’r canlynol:

Ar draws y Cyngor

·         Amrywiadau yn y gyllideb a chadernid proses gosod y gyllideb.

·         Pwysau adnoddau a phwysau cyllidebol a'r angen am gyllid, newid a mewnbwn gan y Llywodraeth ganolog er mwyn cynnal gwasanaethau hanfodol.

·         Rheoli perfformiad a data, cywirdeb gwybodaeth a chraffu ar gyfrifon gan Archwilio Cymru a'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.

·         Y posibilrwydd o fenthyca a thynnu i lawr o gronfeydd wrth gefn a glustnodwyd er mwyn sicrhau bod rhai prosiectau yn y Rhaglen Gyfalaf yn mynd yn eu blaen.

Y Gweithlu, Recriwtio a Chadw

·         Effaith nifer y swyddi gwag ar Adnoddau Dynol (AD) a’r effaith debygol ar y Gyllideb pe bai’r Cyngor wedi ei staffio’n llawn.

·        Y dulliau o hysbysebu swyddi gwag a dulliau recriwtio eraill gan gynnwys datblygu perthynas gydag ysgolion a phrifysgolion.

·         Yr amser yr oedd yn ei gymryd i recriwtio ymgeisydd llwyddiannus i swydd a model y partner busnes o ran cydweithio rhwng Adnoddau Dynol a’r Cyfarwyddiaethau.

·         Telerau ac amodau cenedlaethol, cyfraddau tâl, gallu’r Awdurdod i gystadlu ag awdurdodau lleol eraill a’r sector preifat a’r potensial ar gyfer trefniadau cydweithredol yn y dyfodol.

Addysg a Chymorth i Deuluoedd

·           Nifer yr ysgolion sy’n rhagweld diffyg yn eu cyllidebau, cyfraniad yr Awdurdod Lleol tuag at gostau ynni cynyddol, y posibilrwydd o ddiswyddiadau staff ac effaith nifer y disgyblion ar y gofrestr. 

·           Pwysau chwyddiant a her recriwtio i'r Gwasanaethau Arlwyo a'r effaith ar ddarparu clybiau brecwast a phrydau ysgol.

·           Y ffactorau sy'n cyfrannu at y tanwariant yn y Gr?p Cefnogi Teuluoedd.

·           Y lleoedd gwag yn yr Uned Iechyd a Diogelwch Corfforaethol, yr effaith ar gyflawni a'r hyn y mae'r Awdurdod yn ei wneud i liniaru eu heffaith.

·           Cynnig hael yr Awdurdod o gludiant o’r cartref i’r ysgol a’r amserlen debygol ar gyfer cyhoeddi’r Canllawiau gan Lywodraeth Cymru.
 

Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant

·           Dibyniaeth ar weithwyr asiantaeth i gyflawni dyletswyddau statudol a chost hynny a'r effaith ar barhad i deuluoedd.

·           Rôl Swyddogion Cefnogi Gwaith Cymdeithasol.

·           Gorwariant ac amseroedd aros am Grantiau Cyfleusterau i'r Anabl, cost gynyddol offer a gwaith a'i effaith ar y gallu i gynorthwyo pobl i fyw'n ddiogel gartref.

·           Lle mewn cartrefi gofal a chost y gofal am breswylwyr oedrannus.

·           Y ddemograffeg a'r effaith ar y galw a'r angen i sicrhau bod y gwasanaeth a ddarperir yn ddigonol. 

·           Amcangyfrif o bwysau cyllidebol yn y dyfodol a phwysigrwydd cost-effeithiolrwydd, arloesi a gwasanaethau ataliol.

·           Ailfodelu Gwasanaethau Dydd i bobl h?n a Gwasanaethau Anabledd Dysgu a'r posibilrwydd o ailfodelu gwasanaethau eraill yn y dyfodol.

Cymunedau

·         Heriau recriwtio.

·         Cefnogaeth i Atgyfeiriadau Aelodau a ffyrdd o wella effeithlonrwydd Porth yr Aelodau.

·         Pwysau cyllidebol a staffio yn yr adran Gynllunio a Datblygu.

·         Y cynnig parcio am ddim a chynnal a thrawsnewid trefi.

·         Rhesymau dros yr oedi cyn agor Canolfan Ailgylchu Gymunedol y Pîl.

·         Diweddariad ynghylch gosod Ravenscourt yn fasnachol.

·         Effaith y tanwariant yn y gyllideb Meysydd Chwarae.

·         Y rhesymau dros yr oedi yn y Cynllun Caniatáu ar gyfer gwaith ffordd.

Y Prif Weithredwr

·         Effaith y peiriannau argraffu a llungopïo ar y gorwariant ar y gyllideb TGCh.

·         Risg a chost bosibl ymosodiad seiber posibl.

PENDERFYNWYD:     Yn dilyn ystyriaeth a thrafodaethau manwl gyda’r Swyddogion ac Aelodau’r Cabinet, gwnaeth y Pwyllgor yr Argymhellion a ganlyn:

Ar draws y Cyngor

1.    Bod angen i’r holl ymrwymiadau deddfwriaethol cenedlaethol a gwasanaethau statudol gael eu hariannu’n llawn gan y Llywodraeth ganolog a bod y Pwyllgor yn cefnogi’r Cabinet yn llwyr wrth lobïo San Steffan a Llywodraeth Cymru i ddarparu cyllid digonol i sicrhau model ariannu cynaliadwy yn y dyfodol.

2.    Er mwyn rheoli disgwyliadau’r cyhoedd o ran y gwasanaethau a ddarperir yn y dyfodol, bod strategaeth gyfathrebu gorfforaethol ragweithiol yn nodi’n glir y pwysau o fewn y gwasanaethau, yr hyn y gellir ac na ellir ei gyflawni/ei gynnal a’r hyn a ariennir gan y Dreth Gyngor a’r hyn a ariennir gan gronfeydd canolog y DU drwy'r Grant Cynnal Refeniw.

3.    Ystyried sut i gyfleu'r wybodaeth yn Argymhelliad 2 uchod yn effeithiol i'r cyhoedd, gan gynnwys ystyried rhoi'r wybodaeth ar wefan y Cyngor ac mewn cylchlythyr gyda’r llythyrau yn Galw am Dalu’r Dreth Gyngor.

Addysg a Chymorth i Deuluoedd

4.    Bod y Pwyllgor yn ysgrifennu at Lywodraeth Cymru yn mynegi eu pryderon y byddai unrhyw doriadau pellach i’r gyllideb addysg yn annerbyniol, o ystyried yr arbediad effeithlonrwydd o 2% yn 2023-24 a’r gostyngiadau blynyddol pellach o 1% a ragwelir ar gyfer y blynyddoedd i ddod.

5.    Bod y Pwyllgor yn cydnabod anawsterau recriwtio o fewn y gwasanaethau arlwyo a’r effaith ar ddarparu clybiau brecwast ac yn gofyn am y wybodaeth ddiweddaraf am yr hyn oedd yn cael ei wneud i sicrhau bod plant agored i niwed yn cael brecwast cyn yr ysgol.

 a gofynnodd y Pwyllgor:

6.    Am diweddariad yngl?n â phryd y câi adolygiad Llywodraeth Cymru o gludiant o’r cartref i’r ysgol yn cael ei gyhoeddi’n realistig, o ystyried na châi unrhyw newidiadau eu hystyried nes i’r adolygiad gael ei gwblhau.

Cymunedau

Gwnaeth y Pwyllgor yr argymhelliad canlynol:

7.    Ystyried cael adnodd pwrpasol i gefnogi'r Gyfarwyddiaeth Cymunedau i brosesu ac ymateb i Atgyfeiriadau Aelodau ac ystyried ffyrdd o wneud Porth yr Aelodau yn fwy effeithiol ac effeithlon ac yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ynghylch statws atgyfeiriadau.

Recriwtio

Mynegodd y Pwyllgor bryder ynghylch mater recriwtio a chadw ar draws y Cyngor cyfan ac roedd yn cydnabod, er bod Cyfarwyddiaethau yn gweithio ar hyn ar eu pen eu hunain, ei fod yn teimlo bod angen ymagwedd gorfforaethol oedd yn canolbwyntio ar y 7 Egwyddor yn y Cynllun Corfforaethol. 

Felly, argymhellodd y Pwyllgor:

8.    Bod angen cynllun gweithlu trosfwaol i fynd i'r afael â'r rhesymau pam nad yw'r Cyngor yn gystadleuol yn fasnachol a beth sydd i gyfrif am ei anallu i recriwtio a chadw staff yn llwyddiannus.

9.     

10. Ystyried gweithio mwy integredig rhwng Adnoddau Dynol a’r Cyfarwyddiaethau er mwyn atal Cyfarwyddiaethau rhag ceisio mynd i'r afael â'r mater o recriwtio ar wahân/mewn seilos, a chryfhau swyddogaethau AD yn gyfannol a chyflawni amcanion y Cynllun Corfforaethol trosfwaol.

11. Bod y Cyngor yn gweithio gydag ysgolion i hysbysu myfyrwyr, cyn iddynt ddewis eu pynciau TGAU a Lefel A, ynghylch y rhagolygon gyrfa o weithio i’r Awdurdod Lleol, ar draws ystod eang o broffesiynau ac arbenigeddau ac yn yr un modd gweithio gydag ysgolion cyfrwng Cymraeg, o ystyried y prinder staff sy'n siarad Cymraeg yn yr Awdurdod. Argymhellwyd hefyd fod y Cyngor yn sefydlu cysylltiadau â phrifysgolion er mwyn sicrhau gweithwyr graddedig a gyrru recriwtio ymlaen yn yr Awdurdod.

12. Dylid cytuno ar lefel genedlaethol o gyflogau a thelerau ac amodau ar gyfer pob swydd mewn llywodraeth leol er mwyn sicrhau bod y Cyngor yn yr un sefyllfa ag awdurdodau lleol eraill a'r sector preifat o ran bod yn gystadleuol.

13. Cynnal adolygiad o'r angen i hysbysebu swyddi dros raddfa benodol mewn papurau newydd cenedlaethol ac a fyddai'r rolau hyn yn denu mwy o ymgeiswyr pe caent eu hysbysebu’n wahanol ac yn fwy lleol, o bosibl. 

Mynegodd y Pwyllgor bryder ynghylch colli ymgeiswyr llwyddiannus oherwydd yr oedi cyn cael gwiriadau gan y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd a gofynnai beth oedd y rheswm dros yr oedi ac a oedd unrhyw beth y gellid ei wneud i leihau'r amser aros er mwyn atal ymgeiswyr rhag dod o hyd i waith yn rhywle arall.