Cynghorydd M Voisey i’r Aelod Cabinet Cymunedau

A ydych yn ymwybodol mai dim ond 2 allan o 10 camera cyflymder a golau coch sy'n gweithio yn y fwrdeistref sirol, a sut y gellir caniatáu a goddef y lefel hon o ddiffygion, a beth rydych yn mynd i'w wneud yn ei gylch?

Cynghorydd T Thomas i’r Aelod Cabinet Cymunedau

Beth mae'r Cyngor yn ei wneud i sicrhau bod y cyhoedd yn ddiogel ar ffyrdd a phriffyrdd y Fwrdeistref Sirol yn erbyn y bygythiad deuol o gyflyrau'r gaeaf a llai o adnoddau o Covid-19?

Cynghorydd A Hussain i’r Arweinydd a’r Aelod Cabinet Gwasanaethau Cymdeithasol a Chymorth Cynnar

Yng Nghymru, mae 60% o'r boblogaeth oedolion ac 1 o bob 8 plentyn 4-5 oed dros bwysau neu'n ordew, ac mae'r ffigur hwn yn cynyddu bob blwyddyn.  Ceir tystiolaeth gyson bod gordewdra (pwysau gormodol) yn gysylltiedig â risg uwch o COVID-19 yn ogystal â'r risg o glefydau fel diabetes math 2, clefyd y galon, canser a chlefydau anadlol sydd eu hunain yn cynyddu'r risg o gymhlethdodau mewn rhywun sy'n contractio COVID-19.  Gan wybod mai pwysau gormodol yw un o'r ychydig ffactorau risg y gellir eu hatal ar gyfer COVID-19, a allai'r Arweinydd roi gwybod i ni pa fesurau y mae'n eu cymryd i helpu'r trigolion hynny sy'n byw gyda gormod o bwysau neu ordewdra i golli pwysau mewn modd cynaliadwy, ynghyd ag ymyriadau i atal cynnydd mewn pwysau a lleihau'r risg o COVID-19 yn ein Bwrdeistref?

Roedd y Maer wedi cydsynio i dderbyn cwestiwn brys yn unol â Rheol 4 o Reolau Gweithdrefn y Cyngor gan ei fod o'r farn, oherwydd amgylchiadau arbennig, y dylid ei drawsweithredu yn y cyfarfod fel mater o frys.

Cwestiwn gan y Cynghorydd Alex Williams i'r Arweinydd

Ar ôl sylwadau a wnaed gan y Prif Weinidog ddydd Llun ynghylch oedi posibl wrth gyflwyno’r rhaglen frechu, mynegwyd pryderon sylweddol gan drigolion a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol ar y rheng flaen ledled Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr.

O gofio y bydd cyflwyno'r rhaglen frechu yn gyflym yn cael effaith uniongyrchol ar ddarparu gwasanaethau craidd Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, a wnaiff yr Arweinydd roi manylion am sut y mae'r awdurdod lleol wedi ymgysylltu â Llywodraeth Cymru; Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg; darparwyr iechyd a gofal cymdeithasol; sefydliadau addysgol a rhanddeiliaid eraill ar y ffordd barhaus o ymdrin â’r pandemig Covid-19 ym Mwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr a sut y mae'n cael effaith ar ddarpariaeth gwasanaethau'r Cyngor Bwrdeistref Sirol?

Ymateb yr Arweinydd 

Dywedodd yr Arweinydd yr ymwelwyd â 17 o gartrefi gofal ar 17 Ionawr ac erbyn diwedd mis Ionawr bydd brechlyn wedi’i ddarparu i bob preswylydd cartref gofal yn y fwrdeistref sirol.  O 24 a 25 Ionawr, bydd dwy ganolfan frechu gymunedol yn weithredol rhwng 9am a 5pm saith diwrnod yr wythnos.  Dywedodd y bydd gan bob meddyg teulu gyflenwadau o frechlynnau Oxford Astra Zeneca a Pfizer erbyn diwedd yr wythnos hon.  Roedd mil o wirfoddolwyr wedi cael eu prosesu gan y bwrdd iechyd.  Mae preswylwyr a staff mewn cartrefi gofal, staff rheng flaen, preswylwyr dros 70 oed a phobl sy'n agored i niwed yn cael y brechlyn Pfizer, tra bod preswylwyr dros 80 oed yn derbyn brechlyn Rhydychen.  Dywedodd yr Arweinydd mai'r risg bresennol yw cyflwyno’r brechlyn, a dywedodd fod mwy o gyflenwad o’r Pfizer.  Dywedodd wrth y Cyngor ei fod ef, ynghyd ag Arweinwyr a Phrif Weithredwyr y Cynghorau sy'n ffurfio Bwrdd Iechyd Cwm Taf, yn cyfarfod yn wythnosol â'r Bwrdd Iechyd ac wedi ei gwneud yn glir y bydd y Cyngor yn rhoi cymorth iddynt ac esboniwyd i'r Bwrdd Iechyd pa mor bwysig yw hi i breswylwyr dderbyn cymaint o wybodaeth â phosibl ynghylch pryd y byddant yn cael y brechlyn.

Cyfeiriodd y Cynghorydd A Williams at bractis meddyg teulu sy'n derbyn traean o'r brechlynnau a oedd yn ddyledus sydd wedi arwain at gyflwyno'r brechlyn yn arafach a chynnydd yn nifer y marwolaethau mewn cartrefi gofal, a gofynnodd pa bwysau sy'n cael ei roi ar y bwrdd iechyd i osgoi marwolaethau o ganlyniad i oedi wrth gyflwyno'r brechlyn.  Dywedodd yr Arweinydd wrth y Cyngor ei fod wedi'i gwneud yn glir i'r bwrdd iechyd bod yn rhaid brechu preswylwyr cartrefi gofal oherwydd eu breuder a'r risg iddynt o beidio â chael eu brechu a bod hyn hefyd wedi'i wneud yn glir i'r Gweinidog Iechyd.  Gofynnwyd am eglurhad er mwyn lleihau achosion mewn cartrefi gofal ac roedd hyn yn cael ei fonitro gan yr Aelod Cabinet a'r Cyfarwyddwr Corfforaethol Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles yn ddyddiol.  Soniodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles am bwysigrwydd brechu preswylwyr mewn cartrefi gofal ac mae gwaith yn mynd rhagddo gyda'r bwrdd iechyd i frechu preswylwyr, a nod y rhaglen frechu yw dechrau ym mhob cartref gofal erbyn diwedd mis Ionawr.  Dywedodd fod yn rhaid i'r bwrdd iechyd wneud asesiad risg o gartrefi gofal i benderfynu a yw'n ddiogel cyflwyno'r brechlyn. 

Holodd aelod o'r Cyngor pam mai dim ond un ganolfan frechu oedd ym Mhen-y-bont ar Ogwr.  Dywedodd yr Arweinydd fod dwy ganolfan frechu gyda chynlluniau i ehangu i bedair canolfan.  Dywedodd y bydd y brechlyn Pfizer yn cael ei ddefnyddio ym Maesteg y penwythnos hwn ac os bydd y peilot yn llwyddiannus bydd yn sicrhau bod mwy o breswylwyr yn cael eu himiwneiddio. 

Cwestiynodd aelod o'r Cyngor y mesurau i frechu preswylwyr sy'n cysgodi.  Dywedodd yr Arweinydd fod trefniadau'n cael eu gwneud ar gyfer preswylwyr sy'n cysgodi a bydd yn gofyn am eglurhad gan y bwrdd iechyd ynghylch y broses.  Dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles y bydd preswylwyr sy'n gaeth i'r t? yn cael y brechiad gartref a bydd preswylwyr sy'n cysgodi, ond nid yn gaeth i'r t?, yn cael eu gwahodd i'w practis meddyg teulu neu ganolfan frechu.     

Y Cynghorydd M Voisey i’r Aelod Cabinet dros Gymunedau

Dim ond 2 o bob 10 camera cyflymder a golau coch sy'n gweithio yn y fwrdeistref sirol, a sut y gellir caniatáu, a goddef y lefel hon o ddiffygion, a beth y mae'r Aelod Cabinet yn mynd i'w wneud yn ei gylch?

Ymateb yr Aelod Cabinet dros Gymunedau

Rydym yn ymwybodol nad yw nifer o gamerâu'n weithredol yn y fwrdeistref sirol.  Mae swyddogion yn trafod gyda Go Safe, y bartneriaeth sy'n gweithredu'r camerâu, ar opsiynau i'w defnyddio unwaith eto a byddant yn gwneud ceisiadau i Lywodraeth Cymru am gyllid i gefnogi'r defnydd o gamerâu diogelwch yn ddiweddarach yn y mis.

Mae un o'r unedau diffygiol eisoes wedi'i ddychwelyd yn ôl i'w ddefnyddio, gydag uned arall yn cael ei hymchwilio i ddychwelyd i wasanaeth cyn gynted â phosibl ond mae hyn yn cael ei lesteirio rhywfaint gan y pandemig Covid-19 presennol.

Bydd yr unedau eraill yn cael eu trafod gyda Go Safe fel sut y gellir eu defnyddio'n fuddiol ynghyd ag ystyried safleoedd camerâu sefydlog newydd yn y fwrdeistref.

Cyfeiriodd y Cynghorydd Voisey yn ei gwestiwn atodol at y rhan fwyaf o gynlluniau nad oeddent yn gweithio a gofynnodd am fanylion amserlen o ran pryd a ble y caiff y camerâu eu defnyddio unwaith eto a dylid rhoi blaenoriaeth i'r camera cyflymder y tu allan i bencadlys Heddlu De Cymru fod ar y rhestr gyntaf.  Dywedodd yr Aelod Cabinet wrth y Cyngor fod trafodaethau'n mynd rhagddynt i ddod â'r camerâu yn ôl i ddefnydd, bod llawer o'r camerâu'n hen a rhoddodd sicrwydd y byddant yn dychwelyd i ddefnydd eto.  Dywedodd fod y camerâu o werth ataliol ac na fyddai'n datgelu pa gamerâu sy'n ddiffygiol.

Cyhoeddodd y Maer, gan fod y terfyn amser o 30 munud a ganiateir ar gyfer cwestiynau wedi'i gyrraedd, y dylid gohirio'r cwestiynau a gyflwynwyd gan y Cynghorydd T Thomas a'r Cynghorydd A Hussain hyd nes cyfarfod nesaf y Cyngor.